Εξαιτίας των περιορισμών στα ταξίδια προς την Ευρώπη, απαιτείται βίζα για τους Τούρκους πολίτες η οποία είναι ακριβή και πολλές φορές δεν χορηγείται, η Τουρκία ανακάλυψε έναν ωραίο τρόπο για να παρακαμφθεί το πρόβλημα και να εξυπηρετούνται οι ημέτεροι και όχι μόνο.
Το Τουρκικό κράτος εκδίδει 4 διαβατήρια. Το κόκκινο που είναι για όλους, το πράσινο που είναι το διπλωματικό, το σκούρο πράσινο που είναι το «ειδικό» και ένα γκρι που ονομάζεται υπηρεσιακό. Ο σκοπός της έκδοσης του «ειδικού» και του «υπηρεσιακού» διαβατηρίου, είναι η εξυπηρέτηση των μετακινήσεων των νομαρχών, των δημάρχων και κάποιων αξιωματούχων για ταξίδια πολιτικού ενδιαφέροντος. Όμως μεταξύ αυτών πλέον συγκαταλέγονται και αρκετοί «επιχειρηματίες». Η λέξη έχει μπει εντός εισαγωγικών, καθώς υπάρχουν πολλοί «επιχειρηματίες» με ύποπτες δράσεις και διασυνδέσεις.
Σύμφωνα με το Nordic Monitor, η έκδοση κατά χιλιάδες αυτών των διαβατηρίων, έχει προκαλέσει ανησυχία για την ασφάλεια, αναγκάζοντας ορισμένες χώρες να αυξήσουν τους ελέγχους στους κατόχους αυτών των διαβατηρίων και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να αρνηθούν την είσοδο σε όσους είναι ύποπτοι για απάτη ή κατάχρηση των προνομίων ταξιδιού χωρίς βίζα.
Τα διαβατήρια αυτά παρέχουν βραχυπρόθεσμη πρόσβαση χωρίς βίζα σε πολλές χώρες με τις οποίες η Τουρκία έχει συμφωνίες, επιτρέποντας στους κατόχους τους να αποφύγουν την ταλαιπωρία της εξασφάλισης βίζας πριν από τα ταξίδια τους.
Ερωτηματικά έχουν εγερθεί από την εκτεταμένη χορήγηση τέτοιων διαβατηρίων σε ιδιώτες από την Τουρκία και τα κίνητρα της κυβέρνησης. Η πιθανή χρήση αυτών των διαβατηρίων από εγκληματίες, τρομοκράτες ή όσους αναζητούν μόνιμη επανεγκατάσταση εκτός Τουρκίας, περιπλέκει τους ελέγχους ασφαλείας και απαιτεί εις βάθος έλεγχο στα τελωνεία, οδηγώντας σε μεγάλες καθυστερήσεις και περιστασιακές αρνήσεις εισόδου για Τούρκους υπηκόους.
Το θέμα αποτελεί σημείο αντιπαράθεσης μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ, ιδιαίτερα στο πλαίσιο του διαλόγου για την απελευθέρωση του καθεστώτος της βίζας που ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2013. Οι συνομιλίες κατέληξαν σε αδιέξοδο επειδή η Τουρκία αρνήθηκε να εκπληρώσει τα κριτήρια της ΕΕ για καθεστώς χωρίς βίζα, το οποίο περιλάμβανε την αποκατάσταση του κράτους δικαίου, την ενίσχυση των πολιτικών κατά της διαφθοράς, τον σεβασμό των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την ενίσχυση της προστασίας της ιδιωτικής ζωής, τη βελτίωση της συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις με την ΕΕ και την τροποποίηση της αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας της.
Αρχικά, χορηγήθηκαν «ειδικά» διαβατήρια σε περιορισμένο αριθμό ατόμων του κρατικού τομέα, για τη διευκόλυνση των επίσημων ταξιδιών τους στο εξωτερικό. Ωστόσο, οι κάτοχοι διαβατηρίων άρχισαν να τα χρησιμοποιούν εκτενώς και για προσωπικά ταξίδια αναψυχής.
Ταυτόχρονα, η Τουρκική κυβέρνηση επέκτεινε το πεδίο εφαρμογής αυτών των διαβατηρίων, εκδίδοντάς τα σε μια ευρύτερη ομάδα ανθρώπων.
Σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Anadolu, από τον Απρίλιο του 2022, εκδόθηκαν 23.933 «ειδικά» διαβατήρια σε εμπόρους που έκαναν εξαγωγές. Μέχρι τον Νοέμβριο του 2023 ο Πρόεδρος Ερντογάν ανακοίνωσε ότι περίπου 35.000 εξαγωγείς προϊόντων είχαν λάβει «ειδικά» διαβατήρια.
Αυτό είναι ανησυχητικό, επειδή το πρόγραμμα χρυσής βίζας και παραμονής στην Τουρκία, έχει διευκολύνει γνωστές «προσωπικότητες» του οργανωμένου εγκλήματος και τζιχαντιστές να αποκτήσουν την Τουρκική υπηκοότητα μέσω αγορών ακινήτων, ίδρυσης ή εξαγοράς εταιρειών και νομιμοποίησης παράνομων εσόδων μέσω του Τουρκικού τραπεζικού συστήματος.
Μερικά από αυτά τα άτομα άλλαξαν ακόμη και τα ονόματά τους σε Τουρκικά, για να αποφύγουν τον εντοπισμό τους και να μπορούν να αποκτήσουν «ειδικά» διαβατήρια.
Ανώτατα στελέχη της Χαμάς και καταζητούμενοι από την INTERPOL απέκτησαν την Τουρκική υπηκοότητα με την έγκριση του Προέδρου Ερντογάν μέσω επενδύσεων σε ακίνητα και επιχειρήσεις.
Τον Ιανουάριο του 2017, η κυβέρνηση Ερντογάν ανακοίνωσε το πρόγραμμα Golden Residency μέσω του οποίου αλλοδαποί θα μπορούσαν να αποκτήσουν την Τουρκική υπηκοότητα αγοράζοντας ακίνητη περιουσία αξίας 1 εκατομμυρίου δολαρίων ή επενδύοντας 2 εκατομμύρια δολάρια σε μια επιχείρηση. Ένα χρόνο αργότερα, αυτά τα όρια μειώθηκαν σε 250.000 δολάρια για αγορές ακινήτων και 500.000 δολάρια για επιχειρηματικές επενδύσεις. Μετά από την κριτική που άσκησε η αντιπολίτευση, η κυβέρνηση αύξησε το όριο αγοράς ακινήτων στα 400.000 δολάρια, τον Μάιο του 2022.
Σύμφωνα με την Τουρκική κυβέρνηση, ως τον Απρίλιο του 2022, είχαν αποκτήσει την Τουρκική υπηκοότητα 19.630 αλλοδαποί μέσω αυτού του προγράμματος, με την πλειοψηφία να προέρχεται από τη Ρωσία, το Ιράκ, το Ιράν και το Αφγανιστάν. Από τότε η κυβέρνηση δεν έχει παράσχει νέα στοιχεία.
Ορισμένα άτομα που απέκτησαν την Τουρκική υπηκοότητα μπορούν πλέον να αποκτήσουν ειδικά διαβατήρια, καθώς φαίνεται να πληρούν όλα τα κριτήρια που αναφέρονται στον ιστότοπο του Υπουργείου Εσωτερικών.
Το 2019 η Τουρκική κυβέρνηση επέκτεινε το πρόγραμμα παραχωρώντας σε δικηγόρους με 15ετή εμπειρία το δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση για «ειδικό» διαβατήριο. Ως αποτέλεσμα, 40.000 δικηγόροι, συμπεριλαμβανομένων δικηγόρων με ακροαριστερό, ακροδεξιό και τζιχαντιστικό υπόβαθρο, μπορούσαν να αποκτήσουν «ειδικό» διαβατήριο.
Ο συνολικός αριθμός των ατόμων που μπορούν να υποβάλουν αίτηση για ειδικό διαβατήριο αυξάνεται εκθετικά, επειδή το προνόμιο επεκτείνεται στα άμεσα μέλη της οικογένειάς τους, συμπεριλαμβανομένων των ενηλίκων παιδιών του αιτούντος κάτω των 25 ετών.
Τώρα, επαγγελματικές ομάδες των ΜΜΕ, της φαρμακευτικής και ιατρικής βιομηχανίας, συμβολαιογράφοι, οικονομικοί σύμβουλοι, ξεναγοί και πολλοί άλλοι αναζητούν επίσης το προνόμιο να αποκτήσουν ειδικό διαβατήριο. Στο Τουρκικό κοινοβούλιο έχουν προταθεί νομοσχέδια για περαιτέρω διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής των ειδικών διαβατηρίων.
Τον Ιούνιο του 2016, ένας βουλευτής κατέθεσε σχέδιο νόμου για να συμπεριληφθούν στα «ειδικά» διαβατήρια περίπου 50.000 τοπικά εκλεγμένοι διοικητές υπεύθυνοι για τις γειτονιές ή τα χωριά. Τον Μάρτιο του 2024, ο Πρόεδρος του Κοινοβουλίου Numan Kurtulmuş πρότεινε οι δημοσιογράφοι με 15ετή εμπειρία να μπορούν επίσης να κατέχουν «ειδικά» διαβατήρια.
Ο ακριβής αριθμός των ειδικών ή υπηρεσιακών διαβατηρίων που εκδόθηκαν από την κυβέρνηση μέχρι στιγμής παραμένει άγνωστος, αλλά αναφορές στα Τουρκικά μέσα ενημέρωσης και σχόλια αξιωματούχων κάνουν λόγο για περίπου 2 εκατομμύρια διαβατήρια.
Τον Οκτώβριο του 2019, κατά τη διάρκεια των κοινοβουλευτικών διαβουλεύσεων, ο βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος Ali Özkaya, ο οποίος υποστήριξε το νομοσχέδιο για τη χορήγηση ειδικών διαβατηρίων σε δικηγόρους, δήλωσε ότι η Τουρκία είχε ήδη εκδώσει 1,7 εκατομμύρια «ειδικά» διαβατήρια από τα 2 εκατομμύρια που δύναται να εκδώσει.
Σήμερα, φαίνεται ότι η Τουρκία βρίσκεται στα πρόθυρα υπέρβασης ή έχει ήδη ξεπεράσει το ανώτατο συμφωνημένο όριο των 2 εκατομμυρίων «ειδικών» διαβατηρίων.
Τον Μάιο του 2023 ο τότε Υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού δήλωσε ότι «υπάρχει ένας συγκεκριμένος αριθμός [ειδικών διαβατηρίων] που μας έχουν χορηγηθεί από χώρες σε όλο τον κόσμο. Πρόκειται να ξεπεράσουμε αυτόν τον αριθμό. Στην πραγματικότητα, μπορούμε να πούμε ότι το έχουμε ήδη ξεπεράσει».
Ειδικά διαβατήρια εκδίδονται από το Υπουργείο Εσωτερικών. Ο Σοϊλού είχε πει χαρακτηριστικά: «Θεός φυλάξοι αν αντιμετωπίσουμε μια κατάσταση όπου όλα τα ειδικά διαβατήρια θα πρέπει να μετατραπούν σε συνηθισμένα διαβατήρια».
Τον Ιούλιο του 2013 ο τότε Υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου προειδοποίησε ότι η επέκταση της επιλεξιμότητας για ειδικά διαβατήρια θα μπορούσε να οδηγήσει στη χρήση τους πέρα από τον επιδιωκόμενο σκοπό. Είπε ότι η έκδοση τέτοιων διαβατηρίων σε άτομα άλλα από το επίσημο προσωπικό της χώρας, θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα οι Αρχές των άλλων χωρών να περιορίσουν τα προνόμια που σχετίζονται με αυτά τα διαβατήρια ή ακόμη και να επιβάλουν απαιτήσεις βίζας στους κατόχους τους.
Η ευκολία μετακίνησης που παρέχεται από τα ειδικά διαβατήρια έχει αυξήσει τη ζήτηση για πλαστά στη μαύρη αγορά. Τον Σεπτέμβριο του 2022, οι αρχές κατάσχεσαν πλαστά ειδικά διαβατήρια από δίκτυα λαθρεμπορίας ανθρώπων.
Η χρήση ειδικών διαβατηρίων πέρα από τον προβλεπόμενο επίσημο σκοπό τους, ανάγκασε ορισμένες χώρες να επιβάλουν νέους περιορισμούς στους ταξιδιώτες που χρησιμοποιούν αυτά τα διαβατήρια για ταξίδια αναψυχής. Για παράδειγμα, η Γερμανία έχει αρχίσει να απαιτεί από τους κατόχους ειδικών διαβατηρίων να τεκμηριώνουν το ταξίδι τους, να διαθέτουν ταξιδιωτική ασφάλιση υγείας και να επιδεικνύουν επαρκείς οικονομικούς πόρους για τη σύντομη διαμονή τους.
Αν και δεν είναι τόσο προβληματικά όσο τα ειδικά διαβατήρια, τα υπηρεσιακά διαβατήρια, τα οποία εκδίδονται σε περιορισμένο αριθμό και πρέπει να επιστραφούν στο Υπουργείο Εσωτερικών μετά το ταξίδι, αποτελούν επίσης πρόκληση για την Τουρκία. Το 2020, περισσότεροι από 40 Τούρκοι στους οποίους χορηγήθηκαν υπηρεσιακά διαβατήρια από τον Δήμο της περιφέρειας Yeşilyurt της επαρχίας Μαλάτια ταξίδεψαν στο Αννόβερο, φαινομενικά για να παρακολουθήσουν ένα περιβαλλοντικό εργαστήριο Γερμανικής εταιρείας. Όμως κανένας τους δεν επέστρεψε. Αργότερα αποκαλύφθηκε ότι το έργο ήταν απάτη και ότι ο Δήμος γνώριζε τον δόλιο χαρακτήρα του, αλλά ενέκρινε το ταξίδι ως επίσημο για την απόκτηση υπηρεσιακών διαβατηρίων για Τούρκους που δεν είχαν πρόθεση να επιστρέψουν στην Τουρκία. Παρόμοιες απάτες με διαβατήρια αποκαλύφθηκαν και σε άλλους Τουρκικούς δήμους. Εικάζεται ότι οι αιτούντες πλήρωσαν από 5.000 έως 8.000 ευρώ για να αποκτήσουν υπηρεσιακά διαβατήρια μέσω των Δήμων. Σύμφωνα με δήλωση του τότε Υπουργού Εσωτερικών Σοϊλού, 804 από τα 2.872 άτομα που ταξίδεψαν στην Ευρώπη ως ομάδα από Δήμους μετά το 2018 δεν επέστρεψαν, παρά τη λήξη των υπηρεσιακών τους διαβατηρίων.
Φαίνεται ότι περίπου μισό εκατομμύριο Τούρκοι που ταξιδεύουν στο εξωτερικό ετησίως χρησιμοποιώντας ειδικά και υπηρεσιακά διαβατήρια, από εδώ και πέρα θα αντιμετωπίζουν πιο αυστηρούς ελέγχους. Ο καιρός που τα «ειδικά» και τα «υπηρεσιακά» Τουρκικά διαβατήρια θα μετατραπούν σε απλά κόκκινα, δεν μοιάζει να είναι μακριά.
Αναπαραγωγή του άρθρου μπορεί να γίνει μόνο με ευδιάκριτη αναφορά στην πηγή CosmoStatus και χρήση live link
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου