Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας ορίζει περιοχές στις οποίες τα παράκτια κράτη μπορούν να διεκδικήσουν κυριαρχικά δικαιώματα επί των φυσικών πόρων.
Της Elizabeth Samson για το Middle East Forum
Μετάφραση CosmoStatus
Στις 10 Σεπτεμβρίου 2025, η HELLENiQ Energy ανακοίνωσε ότι η αμερικανική πολυεθνική ενεργειακή εταιρεία Chevron θα συμμετάσχει στον διαγωνισμό για δικαιώματα εξερεύνησης φυσικού αερίου σε υπεράκτια οικόπεδα βαθέων υδάτων στα ανοιχτά της Πελοποννήσου και της νότιας Κρήτης. Η κοινή προσφορά (σ.σ. των δύο εταιρειών) όχι μόνο ενισχύει την πραγματικότητα ότι η Ανατολική Μεσόγειος γίνεται ένας ακόμη πιο κρίσιμος διάδρομος στη στρατηγική ενεργειακής διαφοροποίησης της Ευρώπης, αλλά η αποδοχή της Chevron ενισχύει την ερμηνεία του διεθνούς και ναυτικού δικαίου από την Ελλάδα, καθώς η Τουρκία και οι περιφερειακοί σύμμαχοί της προσπαθούν να ανατρέψουν και τα δύο.
Μετά την εισβολή στην Ουκρανία, η Ευρωπαϊκή Ένωση έσπευσε να βρει εναλλακτικές λύσεις για να απεξαρτηθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο. Μετά την ανακάλυψη κοιτασμάτων φυσικού αερίου από την ENI και την Chevron στα ανοικτά των ακτών της Αιγύπτου, υπάρχει νέος ενθουσιασμός για σημαντική πιθανότητα ύπαρξης φυσικού αερίου στην Ελλάδα.
Η αδειοδότηση οικοπέδων εξερεύνησης φυσικού αερίου από την Ελλάδα στα ανοικτά της νότιας Κρήτης και το ενδιαφέρον της Chevron να συνεργαστεί με την HELLENiQ, παρουσιάζουν μια ευκαιρία για τη νομική και εμπορική ένταξη της περιοχής στο στρατηγικό τρίγωνο συνεργασίας μεταξύ Κύπρου, Ισραήλ και Ελλάδας, με την Αίγυπτο ως βασικό περιφερειακό παράγοντα. Η επιτυχία των ενεργειακών τους δεσμών εξαρτάται από την νομική ασφάλεια και την αμοιβαία αναγνώριση των θαλάσσιων δικαιωμάτων.
Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) του 1982 ορίζει τις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες ως περιοχές στις οποίες τα παράκτια κράτη μπορούν να διεκδικήσουν κυριαρχικά δικαιώματα επί των φυσικών πόρων κατά μήκος της υφαλοκρηπίδας τους, εντός 200 ναυτικών μιλίων από τις ακτές τους. Η Ελλάδα, η Κύπρος και η Αίγυπτος έχουν υπογράψει την UNCLOS και, παρόλο που το Ισραήλ δεν είναι υπογράφον μέρος, αναγνωρίζει ότι πολλές διατάξεις της σύμβασης αντικατοπτρίζουν το εθιμικό διεθνές δίκαιο, το οποίο σέβεται ακόμη και χωρίς να είναι συμβαλλόμενο μέρος της συνθήκης.
Ως εκ τούτου, το Ισραήλ σύναψε συμφωνίες, ιδίως με την Κύπρο το 2010, «αναγνωρίζοντας τη σημασία της οριοθέτησης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης για σκοπούς ανάπτυξης και στις δύο χώρες». Αυτή η διμερής συμφωνία, που υποκινήθηκε από την ανακάλυψη σημαντικών αποθεμάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, κατέστησε δυνατή την εκμετάλλευση των περιφερειακών κοιτασμάτων φυσικού αερίου.
Η Ελλάδα έχει χρησιμοποιήσει το πλαίσιο της UNCLOS για να διεκδικήσει τα θαλάσσια δικαιώματά της και να προσκαλέσει ξένες επενδύσεις στους υπεράκτιους πόρους της. Το 2020, η Ελλάδα υπέγραψε συμφωνίες Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης τόσο με την Αίγυπτο όσο και με την Ιταλία, ενισχύοντας τη δέσμευσή της για οριοθέτηση βάσει των αρχών της UNCLOS. Αυτές οι συμφωνίες αποτελούν τη νομική βάση για την αδειοδότηση ενοτήτων όπως αυτές στα ανοικτά των ακτών της Κρήτης, οι οποίες βρίσκονται εντός της περιοχής που ορίζεται από κοινού από την Ελλάδα και την Αίγυπτο.
Η επικείμενη συμμετοχή της Chevron στα ανοικτά της νότιας Κρήτης υποδηλώνει ότι οι διεθνείς ενεργειακές εταιρείες βλέπουν τα Ελληνικά ύδατα ως ένα ασφαλές νομικό περιβάλλον, ιδίως σε σύγκριση με άλλες, πιο αμφιλεγόμενες θαλάσσιες ζώνες που διεκδικούνται από την Τουρκία ή τους αντιπροσώπους της στη Λιβύη. Η νομική θέση της Ελλάδας είναι πιο σημαντική ως γέφυρα μεταξύ Ευρώπης και Μέσης Ανατολής, καθώς διευκολύνει την ενσωμάτωση του φυσικού αερίου της Μέσης Ανατολής στις ευρωπαϊκές αγορές.
Επιπλέον, η Ελλάδα και το Ισραήλ βρίσκονται σε συζητήσεις σχετικά με τη συνεργασία στον ενεργειακό εφοδιασμό. Το ενδιαφέρον του Ισραήλ για τις Ευρωπαϊκές αγορές, ιδίως μέσω του αγωγού EastMed, εξαρτάται από τις οδούς διαμετακόμισης που διέπονται από διεθνώς αναγνωρισμένο δίκαιο. Επιπλέον, επειδή το Ισραήλ δεν διαθέτει δικές του υποδομές εξαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου, βασίζεται σε άλλους περιφερειακούς τερματικούς σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου, όπως η Αίγυπτος και η Ελλάδα. Η Αίγυπτος, με τις μεγάλες υποδομές υγροποιημένου φυσικού αερίου, συμμερίζεται την Ελληνική νομική προσέγγιση στην παροχή ενέργειας, η οποία είναι ευθυγραμμισμένη με την UNCLOS και έχει συμφωνίες Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με την Κύπρο.
Στην αυξανόμενη επιρροή του ενεργειακού τριγώνου, η δύναμη της συνεργασίας έγκειται στην νομική ευθυγράμμιση και όχι μόνο στα κοινά συμφέροντα. Αυτό δείχνει ότι τα νομικά πλαίσια που έχει θεσπίσει η Αθήνα λειτουργούν όπως προβλέπεται: προσελκύοντας επενδύσεις, ενισχύοντας παράλληλα τις θαλάσσιες αξιώσεις της Ελλάδας. Υπογραμμίζει επίσης τη σημασία της νομικής διαλειτουργικότητας. Οι δραστηριότητες της Chevron εκτείνονται πλέον σε δικαιοδοσίες με διαφορετικές νομικές παραδόσεις, αλλά συγκλίνουσες ναυτιλιακές νομοθεσίες. Η ικανότητα πλοήγησης σε αυτό το τοπίο εξαρτάται από την προβλεψιμότητα του κανονιστικού και νομικού περιβάλλοντος της Ελλάδας, το οποίο έρχεται σε αντίθεση με την ασάφεια που επικρατεί σε άλλες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου.
Σε περίπτωση που η υπεράκτια περιοχή της Κρήτης αποδειχθεί εμπορικά βιώσιμη, η εμπλοκή της Chevron θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως καταλύτης για την ανάπτυξη διασυνοριακών υποδομών, συνδέοντας τα Ισραηλινά κοιτάσματα φυσικού αερίου, τα Κυπριακά αποθέματα και τις δυνατότητες εξαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου της Αιγύπτου, με την Ελλάδα να λειτουργεί ως νομική και γεωγραφική άγκυρα. Καθώς η περιφερειακή θαλάσσια ανάπτυξη επεκτείνεται, όχι μόνο θα απελευθερώσει νέα ενεργειακά αποθέματα, αλλά και θα επικυρώσει ένα μοντέλο για νομική και εμπορική ολοκλήρωση σε μία από τις πιο αμφισβητούμενες θαλάσσιες περιοχές του κόσμου. Το μέλλον της ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο δεν βρίσκεται μόνο κάτω από τον βυθό της θάλασσας, αλλά και στη δύναμη των νομικών θεμελίων που έχουν τεθεί από πάνω του.
Αναπαραγωγή του άρθρου μπορεί να γίνει μόνο με ευδιάκριτη αναφορά στην πηγή CosmoStatus και χρήση live link
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου