Η επιστολή που υπογράφεται από τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν επιβεβαιώνει για πρώτη φορά ότι βρίσκονται σε εξέλιξη μυστικές διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων μεταξύ Τουρκίας και Συρίας, μετά την περσινή ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ από τζιχαντιστικές ομάδες που υποστηρίζονται από την Τουρκία.
Του Abdullah Bozkurt για το Nordic Monitor
Μετάφραση CosmoStatus
Η επιστολή που έχει στα χέρια του το Nordic Monitor, αποκαλύπτει ότι πολλά Τουρκικά ιδρύματα έχουν λάβει εντολή να συντάξουν συμφωνία Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) με τη Συρία. Στόχος είναι η διασφάλιση των συμφερόντων τόσο της Τουρκίας όσο και της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου (KKTC), του αποσχισθέντος κράτους στο νησί της Μεσογείου που αναγνωρίζεται μόνο από την Άγκυρα.
«Με την ανατροπή του καθεστώτος Μπάαθ και τη μεταφορά της εξουσίας σε μια μεταβατική κυβέρνηση, καταβάλλονται προσπάθειες σε συντονισμό με τους αρμόδιους θεσμούς μας για τον καθορισμό των θαλάσσιων συνόρων με τη Συρία και την οριοθέτηση των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας πέραν των χωρικών υδάτων, κατά τρόπο που να προστατεύει τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της χώρας μας» έγραψε ο Φιντάν στην επιστολή, με ημερομηνία 16 Ιουνίου, η οποία απευθύνεται στο Γραφείο του Προέδρου της Βουλής της Τουρκίας.
Ο Φιντάν τόνισε επίσης ότι η Τουρκία έχει δεσμευτεί να υπερασπιστεί τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της ΤΔΒΚ σε οποιαδήποτε μελλοντική συμφωνία οριοθέτησης θαλάσσιων περιοχών με τη Δαμασκό.
Η επιστολή αποτελεί την πρώτη επίσημη επιβεβαίωση ότι οι προετοιμασίες για μια τέτοια συμφωνία βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη — παρά τις προηγούμενες δημόσιες δηλώσεις του Υπουργού Μεταφορών της Τουρκίας που υποδείκνυαν ότι η Άγκυρα εξέταζε μια τέτοια συμφωνία μόνο ως μελλοντική πιθανότητα.
Επίσης ο Χακάν Φιντάν απέρριψε τους ισχυρισμούς ότι η Τουρκία είχε δεσμευτεί να μην επιδιώξει θαλάσσια συμφωνία με τη Συρία κατά τη συνάντησή του στις 12 Ιανουαρίου 2025 στο Ριάντ με την Κάγια Κάλλας, την ύπατη εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας και αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
«Θα ήταν ωφέλιμο να ληφθούν υπόψη οι επίσημες δηλώσεις και οι δηλώσεις του Υπουργείου μας σχετικά με αυτό το θέμα» αναφέρει ο Φιντάν στην επιστολή, προσθέτοντας: «Η ΕΕ δεν έχει κανένα δικαίωμα να σχολιάσει μια πιθανή συμφωνία μεταξύ δύο κυρίαρχων κρατών σχετικά με τις περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας τους».
Μια συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Συρίας για τις θαλάσσιες ζώνες θα μπορούσε να αλλάξει σημαντικά τη γεωπολιτική δυναμική της ανατολικής Μεσογείου, η οποία έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια ως σημείο ανάφλεξης για περιφερειακές διαμάχες. Η ανακάλυψη πλούσιων αποθεμάτων υδρογονανθράκων κάτω από τον βυθό της θάλασσας έχει οδηγήσει σε αλληλεπικαλυπτόμενες διεκδικήσεις από πολλά παράκτια κράτη, με την Τουρκία να βρίσκεται στο επίκεντρο των διαφορών που αφορούν την Ελλάδα, την Κύπρο και την Αίγυπτο.
Δεδομένης της περίπλοκης ιστορίας της περιοχής και των αλληλεπικαλυπτόμενων διεκδικήσεων ΑΟΖ, οποιαδήποτε συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Συρίας θα μπορούσε να κλιμακώσει περαιτέρω την ένταση μεταξύ της Άγκυρας και των κρατών μελών της ΕΕ, Ελλάδας και Κύπρου, οδηγώντας τις Βρυξέλλες σε μια ακόμη αντιπαράθεση με την εδώ και καιρό προβληματική υποψήφια χώρα.
Η Τουρκία φαίνεται να εκμεταλλεύεται μια στρατηγική ευκαιρία στην μετά Άσαντ Συρία, με επικεφαλής τον Άχμαντ αλ-Σαράα, με τον οποίο Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν εμπλακεί σε μακροχρόνια, αν και μυστική, συνεργασία. Από την έναρξη του Συριακού εμφυλίου πολέμου το 2011, η Τουρκία έχει υποστηρίξει και εξοπλίσει διάφορες τζιχαντιστικές ομάδες, σε μια προσπάθεια να ανατρέψει τον Άσαντ.
Η Άγκυρα είχε προσπαθήσει προηγουμένως να καταλήξει σε συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης με την κυβέρνηση Άσαντ, αλλά αυτές οι προσπάθειες εκτροχιάστηκαν από το ξέσπασμα της Συριακής σύγκρουσης το 2011.
Αυτή τη φορά, μια επιτυχημένη συμφωνία όχι μόνο θα επισημοποιούσε τα θαλάσσια σύνορα της Τουρκίας με τη Συρία, αλλά θα ενίσχυε και τις νομικές αξιώσεις της Άγκυρας στην περιοχή, θα προσέφερε de facto αναγνώριση της ΤΔΒΚ και ενδεχομένως θα άνοιγε νέες περιοχές για ενεργειακή εξερεύνηση.
Η συμφωνία θα μπορούσε επίσης να ανοίξει το δρόμο για την από κοινού εξερεύνηση και αξιοποίηση διασυνοριακών υδρογονανθράκων από την Τουρκία και τη Συρία. Δεδομένου ότι η Δαμασκός δεν έχει επί του παρόντος την ικανότητα να πραγματοποιεί υπεράκτιες γεωτρήσεις, η Άγκυρα πιθανότατα θα ηγηθεί των τεχνικών και επιχειρησιακών προσπαθειών στο πλαίσιο μιας τέτοιας συμφωνίας.
Ωστόσο, η προτεινόμενη συμφωνία αναμένεται να περιπλέξει περαιτέρω τις σχέσεις της Τουρκίας με τρίτες χώρες όπως η Κύπρος, το Ισραήλ και ο Λίβανος — καθεμία από τις οποίες έχει τα δικά της συμφέροντα στα αμφισβητούμενα ύδατα της Μεσογείου και είναι επιφυλακτική απέναντι σε τυχόν κινήσεις που θα μπορούσαν να μεταβάλουν την ισορροπία των θαλάσσιων διεκδικήσεων.
Η Τουρκία έχει από καιρό αντιταχθεί στις συμφωνίες οριοθέτησης θαλάσσιων υδάτων που υπέγραψε η Κύπρος με την Αίγυπτο το 2003, τον Λίβανο το 2007 και το Ισραήλ το 2010, υποστηρίζοντας ότι αυτές οι συμφωνίες παραβιάζουν τα δικαιώματα της ΤΔΒΚ. Η Άγκυρα και η ΤΔΒΚ έχουν επίσης επικρίνει την απόφαση της Λευκωσίας να χορηγήσει άδειες εξερεύνησης για υπεράκτια τεμάχια υδρογονανθράκων.
Η Τουρκία φαίνεται να ακολουθεί ένα παρόμοιο σχέδιο, όμοιο με αυτό που χρησιμοποίησε με την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) της Λιβύης, η οποία κατέληξε στην αμφιλεγόμενη θαλάσσια συμφωνία του 2019. Η συμφωνία αυτή κλιμάκωσε απότομα την ένταση με την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σε απάντηση στο θαλάσσιο μνημόνιο Τουρκίας - Λιβύης, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δήλωσε στις 12 Δεκεμβρίου 2019 ότι η συμφωνία παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συμμορφώνεται με το Δίκαιο της Θάλασσας των Ηνωμένων Εθνών και δεν μπορεί να παράγει νομικές συνέπειες για τρίτα κράτη.
Σημείωση CosmoStatus: Ο συγγραφέας αναφέρεται στην κατεχόμενη Κύπρο ως ΤΔΒΚ και όταν αναφέρεται σε «αμφισβητούμενες» θαλάσσιες περιοχές, προφανώς εννοεί τις θαλάσσιες περιοχές που την κυριότητά τους αμφισβητεί η Τουρκία κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου της θάλασσας.
Αναπαραγωγή του άρθρου μπορεί να γίνει μόνο με ευδιάκριτη αναφορά στην πηγή CosmoStatus και χρήση live link
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου