Ο πρωταγωνιστικός ρόλος που διαδραμάτισε η Τουρκία στην ανατροπή του καθεστώτος της οικογένειας Άσαντ στη Συρία για μια ακόμη φορά έχει φέρει στο επίκεντρο μια χώρα που παίζει μεγάλο ρόλο στην παγκόσμια γεωπολιτική, παρά την κατεστραμμένη οικονομία της, τις σοβαρές εσωτερικές αναταραχές και τους λίγους αληθινούς φίλους της στη διεθνή σκηνή.
Του Sumit Ahlawat για τους EurAsian Times
Απόδοση κειμένου CosmoStatus
Από τη Λιβύη της βόρειας Αφρικής μέχρι την Κύπρο στην ανατολική Μεσόγειο, από τη Συρία και το βόρειο Ιράκ στη Μέση Ανατολή μέχρι τα σύνορα μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, υπάρχει κάτι κοινό: η Άγκυρα. Η απερίσκεπτη εξωτερική πολιτική της Τουρκίας εμφανίζεται πλήρως σ’ όλα αυτά τα κράτη.
Αποσταθεροποιώντας αυτές τις περιοχές, ένα κράτος κάθε φορά, η Τουρκία επεκτείνει αργά αλλά σταθερά το στρατηγικό της αποτύπωμα στη βόρεια Αφρική, στη Μέση Ανατολή, στη Μικρά Ασία, στον Καύκασο, στον Εύξεινο Πόντο, στα Βαλκάνια και στη Μεσόγειο.
Η Τουρκία έχει εργαλειοποιήσει με επιτυχία το πρόβλημα των προσφύγων για να εκβιάσει την Ευρωπαϊκή Ένωση ενώ ταυτόχρονα στρατολογεί τους πρόσφυγες για να εξάγει μισθοφόρους τζιχαντιστές από τη Συρία στη Λιβύη.
Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προσπαθεί να εμφανιστεί ως ηγέτης του σουνιτικού κόσμου, ένας νεο-οθωμανός σουλτάνος και ταυτόχρονα εστιάζει στην αναβίωση μιας «μεγάλης Τουρκίας» που ανανεώνει ένα κλασικό, πολιτισμικό μοντέλο της κληρονομιάς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Η προώθηση από την Άγκυρα μιας πανισλαμιστικής, νεο-οθωμανικής ιδεολογίας έχει επικίνδυνες επιπτώσεις για ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, τον κόσμο της ανατολικής Μεσογείου, τη βόρεια Αφρική, τη Μικρά Ασία και τα Βαλκάνια και οι επιπτώσεις της γίνονται αισθητές μέχρι το Πακιστάν, τη νοτιοδυτική Κίνα και τη Μαλαισία.
Είναι αξιοσημείωτο το πώς η Άγκυρα το καταφέρνει αυτό, παρά την πτωχευμένη της οικονομία, με έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς πληθωρισμού στον κόσμο, τις σοβαρές εσωτερικές αναταραχές στις περιοχές που οι Κούρδοι είναι πλειοψηφία και τη σοβαρή έλλειψη πραγματικών φίλων στη διεθνή σκηνή. Μπορεί να είναι μια περίπτωση εγχειριδίου για το πώς να χτυπάτε πάνω από το βάρος σας στην παγκόσμια αρένα.
Συρία και Ιράκ
Η Τουρκία δεν έκρυψε ποτέ την εμπλοκή της στη Συρία και το Ιράκ. Όταν ξεκίνησε η επίθεση των Σύριων ανταρτών στα τέλη Νοεμβρίου, αν κάποιος είχε αμφιβολίες για την ανάμειξη της Τουρκίας, ο Ερντογάν διέλυσε τις αμφιβολίες με δήλωσή του στις 5 Δεκεμβρίου, δύο ημέρες πριν οι αντάρτες καταλάβουν την πρωτεύουσα της Συρίας και τη βάση του Άσαντ στη Δαμασκό.
«Η Ιντλίμπ, η Χάμα, η Χομς και, φυσικά, ο τελικός στόχος είναι η Δαμασκός. Η πορεία της αντιπολίτευσης συνεχίζεται» είπε ο Ερντογάν. «Η ελπίδα μας είναι αυτή η πορεία στη Συρία να προχωρήσει χωρίς ατυχήματα ή προβλήματα».
Ο Ερντογάν υπενθύμισε ότι είχε προσκαλέσει τον Πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ πολλές φορές φέτος για συνομιλίες για «να προσδιορίσουμε το μέλλον της Συρίας μαζί», αλλά ο Άσαντ δεν απάντησε θετικά σε μια τέτοια συνάντηση.
Οι τουρκικές εφημερίδες ανέφεραν λεπτομερώς την υποστήριξη που έλαβαν οι Σύριοι αντάρτες από την Άγκυρα.
Η εφημερίδα Hurriyet ανέφερε ότι ο Εθνικός Οργανισμός Πληροφοριών, η υπηρεσία πληροφοριών της Άγκυρας, «παρακολουθεί στενά το πεδίο τους τελευταίους τρεις μήνες και έχει κάνει όλες τις απαραίτητες προετοιμασίες τόσο μέσω διπλωματικών όσο και μέσω των προσπαθειών πληροφοριών». Η έκθεση ανέφερε επίσης ότι οι τουρκικές υπηρεσίες πληροφοριών ήταν «επί του πεδίου».
Η εφημερίδα υποστήριξε περαιτέρω ότι όπου βρίσκονταν Ρωσικά μέσα στο έδαφος, ενημερώθηκαν εκ των προτέρων να εκκενώσουν την περιοχή για να αποφευχθούν άμεσες συγκρούσεις με τις Ρωσικές δυνάμεις.
Ενώ η Hayat Tahrir al-Sham (HTS) ηγήθηκε της κύριας επίθεσης, υποστηριζόταν κυρίως από τον υποστηριζόμενο από την Τουρκία Συριακό Εθνικό Στρατό (SNA). Μερικά από τα τάγματα του SNA, όπως η Ταξιαρχία Σουλτάν Σουλεϊμάν Σαχ και η Μεραρχία Σουλτάν Μουράτ, έλαβαν τα ονόματά τους από Οθωμανικά (ιστορικά) πρόσωπα.
Η Leila al-Shami, μια Σύρια συγγραφέας και υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είπε στο Middle Eastern Eye ότι «ο SNA επιδιώκει πραγματικά μια Τουρκική και όχι Συριακή ατζέντα».
Ο Άσαντ ήταν ένα παράπλευρο σόου, ο κύριος στόχος της Τουρκίας είναι οι Κούρδοι
Οι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η Τουρκία έχει λίγους στόχους στη Συρία: να ανατρέψει τον Άσαντ και να περικόψει τις υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ δυνάμεις των Κούρδων της Συρίας (SDF), να επιτεθεί στην Αυτόνομη Διοίκηση της Βόρειας και Ανατολικής Συρίας (AANES) και να αποδυναμώσει το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK).
Ενώ στα πρωτοσέλιδα κυριαρχεί η πτώση της Δαμασκού και η άδοξη απόδραση του Άσαντ, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Δαμασκός έπεσε χωρίς μάχη. Οι πραγματικές, έντονες μάχες στη Συρία συνέβησαν γύρω από τη Μάνμπιτζ (Ιεράπολις), μια πόλη στη Βόρεια Συρία που ελέγχεται από τις δυνάμεις των Κούρδων της Συρίας που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ (SDF).
Εδώ, έγιναν μεγάλες μάχες μεταξύ του SNA που υποστηρίζεται από την Τουρκία και των Κούρδων του SDF. Στις 9 Δεκεμβρίου, Τούρκοι αξιωματούχοι είπαν στα μέσα ενημέρωσης ότι η Μάνμπιτζ έπεσε στα χέρια των δυνάμεων του SNA.
Οι Κούρδοι SDF είναι ο κύριος σύμμαχος του Αμερικανικού συνασπισμού κατά των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους. Ωστόσο, η Τουρκία υποστηρίζει ότι αυτοί ηγούνται της τρομοκρατικής ομάδας που συνδέεται στενά με τους παράνομους μαχητές του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK) που πολεμούν το Τουρκικό κράτος επί 40 χρόνια.
Καθώς εκτυλίσσονται τα γεγονότα στη Συρία, είναι σαφές ότι όσον αφορά την Τουρκία, ο Άσαντ ήταν απλώς μια πρόφαση και ο κύριος στόχος τους είναι να επιτεθούν στην Αυτόνομη Διοίκηση της Βόρειας και Ανατολικής Συρίας (AANES) που τελεί υπό την ηγεσία των Κούρδων.
Ομοίως, η Τουρκία έχει επανειλημμένα παρέμβει στο Ιράκ, κυρίως για να επιτεθεί στις βάσεις του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK) στο Ιράκ. Το 2019, η Τουρκία ξεκίνησε την Επιχείρηση Δαγκάνα, μια χερσαία επίθεση με την δημιουργία Τουρκικών στρατιωτικών βάσεων στο έδαφος του Ιράκ. Έκτοτε, η Τουρκία χρησιμοποιεί αυτές τις βάσεις για να σχεδιάζει επιθέσεις και αεροπορικές επιδρομές, συμπεριλαμβανομένης της δοκιμής ενός νέου βαλλιστικού πυραύλου στο Ιρακινό Κουρδιστάν.
Λιβύη: το αόρατο Τουρκικό χέρι
Τον Ιανουάριο του 2020, ο Ερντογάν δημοσίευσε ένα άρθρο στο οποίο ισχυριζόταν ότι «ο δρόμος προς την ειρήνη στη Λιβύη περνά από την Τουρκία». Σ’ αυτό το άρθρο, ο Ερντογάν προέτρεψε την ΕΕ να συμπαραταχθεί με την Τουρκία και την κυβέρνηση της Λιβύης στον εμφύλιο πόλεμο ενάντια στις δυνάμεις του Χαλίφα Χάφταρ, που υποστηρίζονται, μεταξύ άλλων, από την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Ρωσία.
«Λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ευρώπη ενδιαφέρεται λιγότερο να παράσχει στρατιωτική υποστήριξη στη Λιβύη, η προφανής επιλογή είναι να συνεργαστεί με την Τουρκία, η οποία έχει ήδη υποσχεθεί στρατιωτική βοήθεια… Θα εκπαιδεύσουμε τις δυνάμεις ασφαλείας της Λιβύης και θα τις βοηθήσουμε στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας, της εμπορίας ανθρώπων και άλλων σοβαρών απειλών κατά της διεθνούς ασφάλειας» είχε γράψει ο Ερντογάν.
Ωστόσο, η εμπλοκή της Τουρκίας στη Λιβύη ξεκίνησε πολύ πριν από τη δημοσίευση αυτού του άρθρου το 2020 από τον Ερντογάν. Όπως η Συρία, η Τουρκία και η Ρωσία έχουν υποστηρίξει αντίπαλες πλευρές στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης επίσης.
Ενώ η Τουρκία εμπλέκεται στη Λιβύη τουλάχιστον από το 2016, η εμπλοκή της Άγκυρας εμβαθύνθηκε το 2019 όταν άρχισε να αυξάνει το επίπεδο εμπλοκής της με την υποστηριζόμενη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση της Τρίπολης στέλνοντας στρατιωτικούς εκπαιδευτές, σχεδιαστές, Σύριους μισθοφόρους και οπλισμένα drone.
Στην αντίθετη πλευρά, οι δυνάμεις που συμμάχησαν με τον Στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ έλαβαν διάφορους βαθμούς υποστήριξης από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αίγυπτο και τη Ρωσία.
Έως το 2021, οι αντίπαλες φατρίες που υποστηρίζονταν από την Τουρκία και τη Ρωσία είχαν διαμορφώσει και χωρίσει τη Λιβύη σε αντίστοιχες σφαίρες επιρροής.
Η κυβέρνηση της Τρίπολης, που ονομάζεται Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) και υποστηρίζεται στρατιωτικά κυρίως από την Τουρκία, ελέγχει την πρωτεύουσα και μέρος της δυτικής Λιβύης. Αν και αυτή η κυβέρνηση υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ, τις ΗΠΑ και ορισμένες δυτικές χώρες, η Άγκυρα είναι ο κύριος στρατιωτικός υποστηρικτής της.
Οι δυνάμεις του Στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ, που εδρεύουν στη Βεγγάζη και ονομάζονται Λιβυκές Αραβικές Ένοπλες Δυνάμεις, ελέγχουν μεγάλο μέρος της ανατολικής και νότιας Λιβύης.
Εκτός από την επιρροή στη Λιβύη, η Τουρκία επιδιώκει να διαφυλάξει τα οικονομικά της συμφέροντα στην ανατολική Μεσόγειο ως μέρος ενός ευρύτερου ανταγωνισμού για δικαιώματα γεωτρήσεων πετρελαίου και φυσικού αερίου. Συγκεκριμένα, η Λιβύη έχει τα υψηλότερα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Αφρική. Σύμφωνα με το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ, η λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου εκτιμάται ότι περιέχει φυσικό αέριο αξίας 700 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Με την ανάμιξή της στη Λιβύη, η Τουρκία έχει ουσιαστικά καθιερωθεί ως σοβαρός υποψήφιος για την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου.
Τον Δεκέμβριο του 2019, η Άγκυρα υπέγραψε μια επίμαχη συμφωνία θαλάσσιας (σ.σ. το Τουρκολιβυκό μνημόνιο) και στρατιωτικής συνεργασίας με την κυβέρνηση του GNA με έδρα την Τρίπολη για τη δημιουργία μιας αποκλειστικής οικονομικής ζώνης από τη νότια ακτή της Μεσογείου της Τουρκίας έως τη βορειοανατολική ακτή της Λιβύης.
Αυτή η θαλάσσια συμφωνία αποτέλεσε τροχοπέδη στις προσπάθειες της Κύπρου, της Ελλάδας, του Ισραήλ και της Αιγύπτου για την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, φράσσοντας τον προτεινόμενο αγωγό που θα εκτείνεται από τα ισραηλινά και ελληνοκυπριακά ύδατα προς την Ευρώπη.
Αυτή η προτεινόμενη αποκλειστική οικονομική ζώνη μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης σημαίνει επίσης ότι οποιαδήποτε διεθνής ναυτιλιακή διαδρομή μεταξύ Μέσης Ανατολής και Ευρώπης θα πρέπει να περιλαμβάνει την Τουρκία.
Παρεμπιπτόντως, η προτεινόμενη διεθνής εμπορική οδός I2U2 (Ινδία, Ισραήλ, ΗΠΑ, ΗΑΕ) θα διέρχεται επίσης από αυτήν την αποκλειστική οικονομική ζώνη Τουρκίας - Λιβύης, καθιστώντας ουσιαστικά την Άγκυρα μέρος της προτεινόμενης εμπορικής οδού.
Το μήνυμα της Τουρκίας είναι ηχηρό και ξεκάθαρο: Καμία συμφωνία για τη Μέση Ανατολή δεν είναι δυνατή αγνοώντας την Τουρκία.
Η Τουρκία επίσης έχει μια αποικία
Κατά τη συζήτηση για την Τουρκία και την πολεμική εξωτερική της πολιτική, οι άνθρωποι συχνά παραβλέπουν ότι στον 21ο αιώνα, η Τουρκία είναι μια από τις λίγες χώρες που εξακολουθεί να διατηρεί αποικία.
Η Τουρκία διατηρεί μια αποικία από το 1974, όταν εισέβαλε στην Κύπρο ως απάντηση σε ένα Ελληνικό πραξικόπημα που είχε ως στόχο την προσάρτηση του νησιού στην Ελλάδα. Η Τουρκία κατέλαβε το 37% του νησιού και εκτόπισε 200.000 Κύπριους. Το 1983, οι Τουρκοκύπριοι κήρυξαν την ανεξαρτησία τους και ανακήρυξαν την περιοχή ως «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» (ΤΔΒΚ). Μόνο η Τουρκία αναγνωρίζει την ΤΔΒΚ.
Η Τουρκία ακολουθεί πολιτική εθνοκάθαρσης των Ελληνοκυπρίων και έχει εγκαταστήσει χιλιάδες Τούρκους στρατιώτες στην ΤΔΒΚ για να αλλάξει τη δημογραφία της. Η Τουρκία εφαρμόζει μια πολιτική μεταφοράς χιλιάδων εποίκων από την Ανατολία για να εγκατασταθούν στα κατεχόμενα σε μια προσπάθεια να αλλάξει τον πληθυσμό και τα εθνικά χαρακτηριστικά του πληθυσμού.
Ως κυρίαρχη οντότητα, η Κύπρος διαθέτει δικαιώματα γεώτρησης κατά μήκος των παράκτιων υδάτων της, σύμφωνα με τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).
Ωστόσο, η Τουρκία δεν έχει υπογράψει την UNCLOS, η οποία παρέχει το πλαίσιο για τον καθορισμό των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών (ΑΟΖ). Μέσω της ΤΔΒΚ, η Τουρκία διεκδικεί κοιτάσματα φυσικού αερίου στη θαλάσσια ζώνη της Κύπρου και ότι τυχόν ανακαλύψεις φυσικού αερίου εντός της θαλάσσιας ζώνης της Κύπρου θα πρέπει να μοιράζονται με την Τουρκία. Η Άγκυρα αύξησε τη ναυτική της παρουσία στην περιοχή ώστε να επιβάλει τις διεκδικήσεις της.
Εξάλλου, μέσω του παράνομου ελέγχου της ΤΔΒΚ, η Άγκυρα μπορεί να προβαίνει σε εξωφρενικές αξιώσεις στη Μεσόγειο και στο Αιγαίο.
Η Τουρκία αντικαθιστά την Σαουδική Αραβία στην εξαγωγή του Παν-Ισλαμισμού
Για πολλά χρόνια, η Σαουδική Αραβία ήταν ο κύριος χρηματοδότης του πανισλαμισμού. Ωστόσο, κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, η Τουρκία αντικατέστησε γρήγορα τη Σαουδική Αραβία στην εξαγωγή του πανισλαμισμού παγκοσμίως. Η Τουρκία χρηματοδοτεί την κατασκευή τζαμιών σε όλο τον κόσμο, από τη Λατινική Αμερική μέχρι την Ευρώπη, την Αφρική και την Ασία. Σε πολλές περιπτώσεις, ο ίδιος ο Ερντογάν παραβρέθηκε στις τελετές έναρξης.
Η Τουρκία έχει επίσης αναδειχθεί ως ο βασικός υποστηρικτής της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, αυξάνοντας την ένταση με την Αίγυπτο. Η Τουρκία γίνεται επίσης διεθνής κόμβος θρησκευτικής εκπαίδευσης μέσω των σχολείων της Ιμάμ Χατίπ (στα οποία ο Ερντογάν φοιτούσε ως μικρό αγόρι).
Μέσα από αυτά τα βήματα, η Τουρκία θέλει να καθιερωθεί ως ο ηγέτιδα του «Σουνιτικού Κόσμου».
Ένας νέος Οθωμανός Σουλτάνος δημιουργείται
Το 2016, μιλώντας στο Πανεπιστήμιο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (RTEU) στην επαρχία της Ριζούντας, ο Ερντογάν έκανε μια δήλωση που εξέθεσε τις νεο-οθωμανικές φιλοδοξίες της Τουρκίας.
«Δεν μπορούμε να βάλουμε όρια στην καρδιά μας, ούτε το επιτρέπουμε. Η Τουρκία δεν μπορεί να αγνοήσει τους συγγενείς της στη Δυτική Θράκη (Ελλάδα), την Κύπρο, την Κριμαία και οπουδήποτε αλλού». Αυτή ήταν μια ανοιχτή δήλωση ότι παρά τα σύγχρονα σύνορα της Τουρκίας και τις διεθνείς συμφωνίες, η Άγκυρα θα εμπλεκόταν όπου υπήρχαν κάποια απομεινάρια του παλιού οθωμανικού καθεστώτος, είτε ήταν η Ελλάδα, η Κύπρος, το Λεβάντε, η Μικρά Ασία, τα Βαλκάνια ή η Κριμαία.
Ο Ερντογάν έχει επικρίνει τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923, η οποία διευθέτησε τα σύνορα της σημερινής Τουρκίας, σε περισσότερες από μία περιπτώσεις.
«Η Τουρκία πρέπει να απαλλαγεί από την ψυχολογία του 1923», δήλωσε ο Ερντογάν το 2016, ανακοινώνοντας την Τουρκική εκστρατεία στη Μοσούλη του Ιράκ για να την εκκαθάριση από το ISIS και τα κουρδικά στοιχεία του PKK.
Κατηγορώντας τη Συνθήκη της Λωζάνης ως «άδικη» για την Άγκυρα που άφησε τη χώρα πολύ μικρή, ο Ερντογάν είπε: «Το μέγεθος των εδαφών μας, που ήταν 2,5 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα το 1914, μειώθηκε στις 780 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα όταν υπογράψαμε τη Συνθήκη της Λωζάνης 9 χρόνια αργότερα… Η πραγματική τραγωδία είναι η κατανόηση της αποδοχής αυτής της κατάστασης ως βάσης και της ολοκληρωτικής φυλάκισης του εαυτού μας σ’ αυτό το κέλυφος. Δεν μπορούμε να το δεχτούμε. Στόχος αυτών που φυλακίζουν την Τουρκία σ’ αυτόν τον φαύλο κύκλο είναι να μας κάνουν να ξεχάσουμε το σελτζουκικό και το οθωμανικό παρελθόν. Δεν μπορούμε να δράσουμε με την ψυχολογία του 1923 το 2016. Η επιμονή σ’ αυτό είναι η μεγαλύτερη αδικία για τη χώρα και το έθνος. Δια του παρόντος δηλώνω: Η Τουρκία έχει αφήσει τελείως πίσω αυτή την κατανόηση της ασφάλειας».
Ταυτόχρονα, η Τουρκική κρατική προπαγάνδα των μέσων ενημέρωσης προωθεί νέους χάρτες ιστορικών τουρκικών εδαφών που περιλαμβάνουν τμήματα της Βόρειας Συρίας, του Ιράκ, της Αρμενίας, της Γεωργίας, της Κύπρου, ακόμη και της Ελλάδας, ως τμήμα της Τουρκίας.
Ενώ αυτοί οι χάρτες της Μεγάλης Τουρκίας μπορούν να απορριφθούν ως υπερβολική προπαγάνδα των κρατικών μέσων ενημέρωσης, αποτελούν σημαντικό στοιχείο του δόγματος του Ερντογάν, που βλέπει τους ιστορικούς ισχυρισμούς της Τουρκίας να διαχέονται σε γειτονικές χώρες στην Ευρώπη, τη Μικρά Ασία και τη Μέση Ανατολή.
Το μυαλό πίσω από τη νεο-οθωμανική φαντασία του Ερντογάν - Το δόγμα Νταβούτογλου
Η άνοδος του Ερντογάν στην Τουρκική πολιτική αντιπροσωπεύει σίγουρα μια κρίσιμη αλλαγή. Ωστόσο, η επανεισαγωγή του οθωμανισμού κατά τη διάρκεια της θητείας του Τουργκούτ Οζάλ δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την άνοδο του Ερντογάν. Ταυτόχρονα, το ιδεολογικό θεμέλιο αυτής της διεκδικητικής εξωτερικής πολιτικής τέθηκε από το έργο του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών (και ακαδημαϊκού) Αχμέτ Νταβούτογλου, που συχνά θεωρείται ο εγκέφαλος πίσω από την εξωτερική πολιτική του Ερντογάν.
Ο Νταβούτογλου ήταν ο επικεφαλής σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής του Ερντογάν πριν διοριστεί Υπουργός Εξωτερικών το 2009. Ως ακαδημαϊκός, έχει περιγράψει το δόγμα της εξωτερικής πολιτικής του σε πολλά κείμενα, το σημαντικότερο από τα οποία είναι το βιβλίο του «Στρατηγικό Βάθος», που εκδόθηκε το 2001.
Σ’ αυτό το βιβλίο, ο Νταβούτογλου υποστηρίζει ότι η Τουρκία διαθέτει «στρατηγικό βάθος» λόγω της ιστορίας και της γεωγραφικής της θέσης και την κατατάσσει σε μια μικρή ομάδα χωρών που αποκαλεί «κεντρικές δυνάμεις».
Κατά την άποψή του, η Τουρκία δεν πρέπει να αρκείται σε έναν περιφερειακό ρόλο στα Βαλκάνια ή τη Μέση Ανατολή γιατί δεν είναι περιφερειακή αλλά κεντρική δύναμη. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να φιλοδοξεί να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο παγκοσμίως.
Κατά την άποψη του Νταβούτογλου, η Τουρκία είναι χώρα της Μέσης Ανατολής, των Βαλκανίων, του Καυκάσου, της Κεντρικής Ασίας, της Κασπίας, της Μεσογείου, του Περσικού Κόλπου και του Εύξεινου Πόντου. Έτσι, η Άγκυρα μπορεί ταυτόχρονα να ασκεί επιρροή σ’ όλες αυτές τις περιοχές.
Ο Νταβούτογλου υποστήριξε ότι «η Τουρκία είναι προορισμένη να γίνει περιφερειακός ηγεμόνας», συγχωνεύοντας τον γεωγραφικό ντετερμινισμό με τον πολιτιστικό παράγοντα και την ιστορική εμπειρία της Τουρκίας.
Καθοδηγούμενος από το δόγμα του «Στρατηγικού Βάθους» του Νταβούτογλου, ο Ερντογάν παρεμβαίνει απερίσκεπτα στην εσωτερική πολιτική σε όλη σχεδόν όλες τις χώρες που γειτονεύουν με την Τουρκία.
Συμπέρασμα
Η Τουρκία έχει αναπτύξει επιτυχώς μια ανεξάρτητη εγχώρια στρατιωτική βιομηχανία και έχει αποκτήσει δύναμη εξάγοντας στρατιωτικά συστήματα, ειδικά την τεχνολογία των drone. Με την επέμβαση σε χώρες όπως η Λιβύη, η Συρία, το Ιράκ, η Κύπρος και η Αρμενία, η Τουρκία έχει επεκτείνει τον στρατηγικό της ρόλο και το παγκόσμιο προφίλ της.
Ωστόσο, η Άγκυρα θα πρέπει να βαδίσει προσεκτικά, καθώς αντιμετωπίζει πολλές εσωτερικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένου του υψηλού πληθωρισμού και της ανεργίας. Το κουρδικό ζήτημα απέχει πολύ από το να διευθετηθεί. Ο Ερντογάν μπορεί να κατέστειλε το πραξικόπημα του 2016, αλλά το όλο και πιο αυταρχικό στυλ λειτουργίας του έχει δημιουργήσει πολιτική αστάθεια στη χώρα.
Επίσης, ο τυχοδιωκτισμός του Ερντογάν στις γειτονικές χώρες έχει χαλάσει τις σχέσεις της Τουρκίας με όλους σχεδόν τους γείτονές της. Η Άγκυρα ωθεί όλο και περισσότερο την Ελλάδα, την Κύπρο, το Ισραήλ και την Αίγυπτο πιο κοντά τη μία στην άλλη. Η Άγκυρα απομονώνεται όλο και περισσότερο στο ΝΑΤΟ. Οι σχέσεις της τόσο με το Ιράν όσο και με τη Ρωσία πρόκειται να επιδεινωθούν περαιτέρω μετά την υποστηριζόμενη από την Τουρκία αλλαγή καθεστώτος στη Συρία και οι σχέσεις της με τις ΗΠΑ θα μπορούσαν επίσης να τεθούν εν αμφιβόλω καθώς ο SNA που υποστηρίζεται από την Τουρκία επιτίθεται σε θέσεις των SDF υπό την ηγεσία των Κούρδων στη Συρία.
Στη διεθνή σκηνή, η Άγκυρα έχει λίγους γνήσιους φίλους και ο τυχοδιωκτισμός της Τουρκίας πρόκειται να δημιουργήσει περισσότερους εχθρούς παρά φίλους. Ο Ερντογάν, ίσως, επαναλαμβάνει τα λάθη του Πούτιν, αδυνατίζοντας πολύ τη χώρα του και τρώγοντας περισσότερα από όσα μπορεί να μασήσει.
Αναπαραγωγή του άρθρου μπορεί να γίνει μόνο με ευδιάκριτη αναφορά στην πηγή CosmoStatus και χρήση live link
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου