Η επιθετικότητα της Τουρκίας έναντι των αντιπάλων της και των συμμάχων της αποτελεί απειλή για την περιφερειακή σταθερότητα, ωστόσο κανείς δεν είναι διατεθειμένος να δράσει.
Του Simon Tisdall για την εφημερίδα Guardian
Μετάφραση: CosmoStatus
Πολλές απόψεις συσσωρεύτηκαν τις τελευταίες ημέρες για την «εκλεκτική δικτατορία» του Αλεξάντερ Λουκασένκο και τη βίαια και δόλια προσπάθειά του να εξασφαλίσει την έκτη θητεία του ως πρόεδρος της Λευκορωσίας. Ο Josep Borrell, επικεφαλής εξωτερικών υποθέσεων της ΕΕ, ηγήθηκε μιας χορωδίας καταδίκης, απορρίπτοντας τις εκλογές της περασμένης Κυριακής ως «ούτε ελεύθερες ούτε δίκαιες».
Ωστόσο, η δίκαιη οργή της Ευρώπης και οι απειλές κυρώσεων μοιάζουν λίγες. Κανείς δεν περίμενε πραγματικά ότι ο Λουκασένκο θα παίξει δίκαια. Η δημοκρατική μεταρρύθμιση στη Λευκορωσία, μια χώρα που έχει κολλήσει σταθερά στην τροχιά της Ρωσίας, δεν αποτελεί προτεραιότητα της ΕΕ. Δεν υπάρχει διακριτή όρεξη για το είδος της ισχυρής παρέμβασης που θα μπορούσε πραγματικά να κάνει τη διαφορά.
Η σκληρή δημόσια κριτική της Ευρώπης για τον Λουκασένκο έρχεται σε έντονη αντίθεση με την απροθυμία της να καταγγείλει ανοιχτά τις τελευταίες επιθετικές μηχανορραφίες στην ανατολική Μεσόγειο, μιας άλλης εκλεκτικής δικτατορίας, εκείνης του επί μακρόν εδραιωμένου ηγέτη της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ, βασικός εμπορικός εταίρος της ΕΕ, φύλακας συνόρων και σημαντικός παράγοντας στη Συρία και την Εγγύς Ανατολή. Σε αντίθεση με τη Λευκορωσία, έχει πραγματική στρατηγική σημασία. Ίσως αυτό να εξηγεί την αμήχανη σιωπή πολλών κυβερνήσεων, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών. Όμως δεν τη δικαιολογεί.
Παρόλα αυτά, υπάρχει μια ομοιότητα σε σχέση με την πολιτική της ΕΕ έναντι της Λευκορωσίας: υπάρχει ένα μικρό σημάδι συντονισμένης δράσης για τον περιορισμό των υπερβολών του Ερντογάν. Όποιος αμφιβάλλει για την ετικέτα «δικτάτορας» δεν χρειάζεται να κοιτάξει περισσότερο από τον κατασταλτικό νέο νόμο περί κοινωνικών δικτύων του Ερντογάν, ο οποίος επαναφέρει την ανάμνηση των παραδοσιακών ανεξάρτητων μέσων. Ο νόμος θα αυξήσει σημαντικά τη διαδικτυακή λογοκρισία, δήλωσε ο Tom Porteous του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. «Η απολυταρχία χτίζεται με τη σιωπή όλων των σημαντικών φωνών».
Η προσέγγιση του Εμμάνουελ Μακρόν στην Τουρκία, όπως και σε άλλα θέματα, αποτελεί εξαίρεση στον ευρωπαϊκό κανόνα. Ο πρόεδρος της Γαλλίας εξοργίστηκε τον Ιούνιο όταν τα τουρκικά πολεμικά πλοία, που συνόδευαν ένα πλοίο που είναι ύποπτο για λαθρεμπόριο όπλων στη Λιβύη, ανέπτυξαν θέσεις μάχης όταν τα πλησίασε μία Γαλλική φρεγάτα, υποχρεώνοντάς την να αποσυρθεί. Αυτό δεν αποτελούσε συμπεριφορά ενός υποτιθέμενου συμμάχου. Επιπλέον, εξαγριωμένος από τις επεκτεινόμενες επιχειρήσεις έρευνας για πετρέλαιο και φυσικό αέριο της Τουρκίας στα Ελληνικά χωρικά ύδατα, ο Μακρόν έστειλε την περασμένη εβδομάδα ναυτικές ενισχύσεις στην ανατολική Μεσόγειο και είπε στον Ερντογάν να υποχωρήσει.
Η Ελλάδα και η Τουρκία κινητοποίησαν τους στόλους τους και τις πολεμικές τους αεροπορίες. Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι το ισχύον διεθνές δίκαιο που διέπει τα αποθέματα ενέργειας στην υφαλοκριπίδα είναι άδικο. Η Ελλάδα λέει ότι παραβιάζεται η επικράτειά της. Και οι δύο ισχυρίζονται ότι προτιμούν τον διάλογο από τη στρατιωτική αντιπαράθεση. Όμως την Πέμπτη, καθώς η Άγκυρα δεσμεύθηκε να υπερασπιστεί τα «δικαιώματα και τα συμφέροντά της», η Αθήνα προειδοποίησε για τον αυξανόμενο κίνδυνο στρατιωτικού «ατυχήματος» καθώς ένα ελληνικό και ένα τουρκικό πλοίο συγκρούστηκαν.
Η κλιμακούμενη κρίση, η οποία αγγίζει επίσης την Κύπρο, το Ισραήλ και την Αίγυπτο, προκάλεσε την καθυστερημένη διπλωματική δραστηριότητα της περασμένης εβδομάδας. Το συμβούλιο εξωτερικών υποθέσεων της ΕΕ συνεδρίασε σε έκτακτη σύνοδο. Η καγκελάριος της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ, τηλεφώνησε στον Ερντογάν όπως είχε κάνει και σε προηγούμενες κρίσεις, προσπαθώντας να τον ηρεμήσει. Η Αθήνα έκανε έκκληση και στις ΗΠΑ.
Οι εντάσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας δεν είναι κάτι νέο. Αλλά αυτή η ξαφνική, προκλητική εντατικοποίηση μιας μακροχρόνιας διαμάχης αποτελεί σκόπιμη ενέργεια. Ανάγκασε ακόμη και τον σεβαστό σχολιαστή Yavuz Baydar να αναρωτηθεί τι προσπαθούσε να πετύχει ο πρόεδρος της Τουρκίας.
Η απάντηση του Yavuz Baydar: ένας ανασφαλής Ερντογάν, που πλήττεται από οικονομικές, πανδημικές και νομισματικές κρίσεις, θέλει να ενισχύσει τη δεσπόζουσα φήμη του ως ισχυρού ηγέτη και αρχηγού που υπερασπίζεται την τιμή και την νόμιμη θέση της Τουρκίας στον κόσμο. «Πρέπει να αναπαράγει την καθημερινή του εικόνα κάθε μέρα», έγραψε ο Yavuz Baydar.
Δεύτερον, ο Ερντογάν ελπίζει να διασφαλίσει τη θέση της Τουρκίας στο Αιγαίο, την Ανατολική Μεσόγειο, τη Συρία και τη Λιβύη σε ενδεχόμενη αλλαγή διοίκησης στην Ουάσιγκτον. Ο Donald Trump που θέλει να φαίνεται ως ισχυρος, ζηλεύει τον Ερντογάν και την εκλεκτική δικτατορία του. Του έδωσε ελεύθερο πεδίο. Ο Joe Biden θα μπορούσε να του βάλει φρένο.
Ωστόσο, το Ευρωπαϊκό πρόβλημα του Ερντογάν επιδεινώνεται σταθερά από τότε που επιβίωσε από το πραξικόπημα το 2016. Η αδιάκριτη καταστολή εντός των σπιτιών, με συνέπεια τη φυλάκιση δεκάδων χιλιάδων πραγματικών και φανταστικών αντιπάλων, αντισταθμίστηκε από τον αποσταθεροποιητικό, νέο-οθωμανικό τυχοδιωκτισμό στο εξωτερικό.
Οδηγούμενος από τον εθνικισμό, ο Ερντογάν διπλασίασε το ρόλο του νταή της γειτονιάς. Για παράδειγμα, την περασμένη Τρίτη, η επίθεση Τουρκικών drone στο Ιράκ προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση της Βαγδάτης. Το περιστατικό αποτέλεσε τη συνέχεια της νέας απρόσκλητης στρατιωτικής επέμβασης της Τουρκίας κατά των Κούρδων αυτονομιστών στο Ιράκ, που ξεκίνησε τον Ιούνιο.
Υπό την καθοδήγηση του Ερντογάν, η Τουρκία έχει βυθιστεί ολοκληρωτικά στον πληρεξούσιο πόλεμο της Λιβύης, συμπορευόμενη με ισλαμιστές εναντίον της Αιγύπτου, των ΗΑΕ και της Σαουδικής Αραβίας. Εν μέρει πρόκειται για ανταγωνισμό με αντίπαλους ηγέτες Σουνίτες. Εν μέρει αφορά το πετρέλαιο. Σίγουρα δεν αφορά την ευημερία του λαού της Λιβύης.
Ανοίγοντας τον Φεβρουάριο τα σύνορα της Τουρκίας με την ΕΕ στους εκτοπισμένους Σύριους, ο Ερντογάν υπενθύμισε σθεναρά στην Ευρώπη ότι ήταν πλήρως προετοιμασμένος να χρησιμοποιήσει τους πρόσφυγες ως πολιτικό όπλο. Η Τουρκία συνεχίζει να αναπτύσσει χιλιάδες στρατεύματα βαθιά μέσα στη βόρεια Συρία. Φαινομενικά αποτελούν ειρηνευτική δύναμη, στην πραγματικότητα είναι κατακτητές και δεσμοφύλακες.
Ο Ερντογάν διατηρεί μια σταθερή κατάσταση προστριβών με το Ισραήλ, εν μέρει υποστηρίζοντας τη Χαμάς. Καταδίκασε τη διπλωματική συμφωνία της προηγούμενης εβδομάδας με τα ΗΑΕ, ως προδοσία των Παλαιστινίων. Περαιτέρω, προβάλλοντας τα νεο-ισλαμικά διαπιστευτήριά του, πρόσβαλε με άδικο τρόπο τους Χριστιανούς και τους κοσμικούς, μετατρέποντας την Αγία Σοφία, τον πρώην καθεδρικό ναό και μουσείο της Κωνσταντινούπολης, σε τζαμί.
Εάν όλα αυτά δεν αποτελούσαν αρκετά προβλήματα, η προσκόλληση του Ερντογάν στη Ρωσία, που διατρανώθηκε από την αγορά του Ρωσικού συστήματος S-400, έκανε τα μέλη του ΝΑΤΟ να αναρωτιούνται αν μπορούν να την εμπιστεύονται. Το γεγονός ότι ο Τραμπ, ανυπόμονος όπως πάντα να ευχαριστήσει τον Βλαντιμίρ Πούτιν, απέτυχε να αναγκάσει την Τουρκία να ακυρώσει την αγορά, δεν θα εμποδίσει το θέμα να γίνει σημαντικό σημείο διαφωνίας σε περίπτωση που εκλεγεί ο Τζο Μπάιντεν.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες που κρύβουν το κεφάλι τους στην άμμο, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι το πρόβλημα του Ερντογάν δεν μπορεί να αγνοείται, να αποφεύγεται ή να υποτιμάται επ’ αόριστον, με την ελπίδα ότι τελικά θα φύγει. Οι κατεργαριές της Τουρκίας είναι μια πραγματικές, άμεσες και επικίνδυνες ως προοπτική. Κανείς δεν φαίνεται να έχει σχέδιο περιορισμού του Ερντογάν. Κάποιο σχέδιο απαιτείται ολοένα και περισσότερο.
Αναπαραγωγή του άρθρου μπορεί να γίνει μόνο με ευδιάκριτη αναφορά στην πηγή CosmoStatus και χρήση live link
Διαβάστε επίσης:
The Sunday Times: Οι προκλήσεις του Ερντογάν
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου