Μια αρκετά καλή παρουσίαση της κατάστασης στη Θράκη, που σίγουρα οι αναγνώστες θα βρουν πολλά σημεία για να εκφράσουν την ένστασή τους. Το ενδιαφέρον όμως βρίσκεται στο ότι μια μεγάλη ιστοσελίδα επιλέγει να ασχοληθεί με την Θράκη.
Του Sean Mathews για το Middle East Eye.
Μετάφραση CosmoStatus
Είναι βράδυ Τρίτης στην Κομοτηνή. Άφθονη μπύρα Βεργίνα ρέει στα μπαρ της πόλης όπου οι φοιτητές και οι εξοδούχοι στρατιώτες καταναλώνουν μαζί με ναρκωτικά στα τσιγάρα τους.
Υπό τους ρυθμούς ενός Ελληνικού ποπ τραγουδιού, μια παρέα φτωχά ντυμένων νεαρών παρατηρούν το πλήθος. «Αυτοί οι δύο είναι σίγουρα Έλληνες» γνέφει ο Χασάν σε ένα διπλανό τραπέζι. «Η ομάδα έξω είναι Τουρκική». «Εννοείς Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι» του απαντά ο Γιώργος πικρόχολα.
Στη Δυτική Θράκη, ο καθένας εμφανίζεται ως νεόκοπος ανθρωπολόγος, που μιλά για το πλούσιο παρελθόν της περιοχής και το κοσμοπολίτικο παρών.
Η περιφέρεια / επαρχία, έλαβε το όνομά της από την Ιστορική Θράκη, που σήμερα περιλαμβάνει μέρη της Τουρκίας και της νότιας Βουλγαρίας. Για αιώνες, η περιοχή ποδοπατούνταν από αυτοκρατορίες - την Ρωμαϊκή, την Βυζαντινή, την Οθωμανική – και λαούς. Παραμένει μια μεταβατική περιοχή μεταξύ ανατολής και δύσης.
Η Κομοτηνή, που είναι πρωτεύουσα της Περιφέρειας, είναι συνονθύλευμα αρχιτεκτονικής περασμένων εποχών, βαρετών τσιμεντένιων διαμερισμάτων και παλιών πλίνθινων καταστημάτων με πατάρια. Ακούς Ελληνικά και Τουρκικά στην πλατεία Ειρήνης, το σημείο συνάντησης της πόλης, όπου οι ντόπιοι απολαμβάνουν μπουγάτσα, Ελληνικό φαγητό και λαχματζούν, το πικάντικο ψωμί της Ανατολίας.
Η διαφορετικότητα της Δυτικής Θράκης είναι κατάλοιπο της Συνθήκης της Λωζάννης, που στις 30 Ιανουαρίου του 1923 διέλυσε την Οθωμανική Αυτοκρατορία και υποχρέωσε την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, σύμφωνα με τις θρησκευτικές γραμμές της αυτοκρατορίας: 1,5 εκατομμύριο Έλληνες Χριστιανοί Ορθόδοξοι απελάθηκαν από την σύγχρονη Τουρκία και 400.000 (μουσουλμάνοι) από την Ελλάδα.
Όμως, οι Μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης και οι Έλληνες Ορθόδοξοι της Κωνσταντινούπολης και των νησιών Ίμβρος και Τένεδος, εξαιρέθηκαν από την ανταλλαγή. Η Ελληνική Ορθόδοξη κοινότητα της Κωνσταντινούπολης επιθυμούσε να παραμείνει στην πόλη, όπου επί μακρόν ευημερούσε, καθώς επίσης επειδή η Κωνσταντινούπολη είναι η έδρα του Πατριαρχείου. Σε αντάλλαγμα, η Τουρκία κέρδισε την παραχώρηση της παραμονής Μουσουλμάνων κοντά στα σύνορά της στη Δυτική Θράκη.
Κατά τις επόμενες δεκαετίες, οι μειονότητες έγιναν «αμοιβαία όμηροι» των αντίπαλων γειτόνων, υποστηρίζει ο Vemund Aarbakke ειδικός για την Δυτική Θράκη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
«Ένα ειδικό χαρακτηριστικό της Συνθήκης της Λωζάννης ήταν ότι κωδικοποίησε τον αμοιβαίο τρόπο μεταχείρισης των μειονοτήτων» υποστηρίζει.
Οι Έλληνες Χριστιανοί Ορθόδοξοι της Τουρκίας διώχθηκαν άγρια. Το 1955 οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης δέχτηκαν επίθεση από ένα κρατικά ενορχηστρωμένο πογκρόμ. Οι περισσότεροι έφυγαν ή απελάθηκαν. Ο πληθυσμός τους μειώθηκε από περίπου 120.000 το 1923 σε 2.000 σήμερα.
Η Ελληνική κυβέρνηση απάντησε με τη δική της πολιτική «διοικητικής παρενόχλησης». Η κυρίως Τουρκική μειονότητα εμποδίστηκε στο να αγοράζει ή να πουλάει γη και δεν μπορούσε να πάρει δάνεια. Αντιμετώπισε αυθαίρετες συλλήψεις και δεν δίνονταν άδειες οδήγησης.
Στις αρχές του 1990 η απογοήτευσή τους ξέσπασε σε κοινωνική αναταραχή. Ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης (πατέρας του σημερινού Έλληνα πρωθυπουργού) διέκοψε αυτή την πολιτική και έθεσε την μειονότητα «ίση προς τον νόμο».
Αντίθετα με την Χριστιανική Ελληνική μειονότητα στην Τουρκία, σήμερα η Μουσουλμανική μειονότητα είναι ακόμη ευμεγέθης, αποτελώντας περίπου το ένα τρίτο των 350.000 κατοίκων της περιφέρειας. Παραμένει σημείο ανάφλεξης στον γεωπολιτικό ανταγωνισμό μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Ο αστεϊσμός μεταξύ του Χασάν και του Γιώργου στο μπαρ, αντανακλά την κύρια διαφορά: πως να προσφωνείται η μειονότητα. Η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι είναι Τουρκική, ενώ η Ελλάδα αναφέρεται στην Συνθήκη της Λωζάννης του 1923 και ανησυχεί για την επιρροή της Τουρκίας στην επικράτειά της και επίσημα αναγνωρίζει Μουσουλμανική μειονότητα.
Είναι μια παλιά διαμάχη μεταξύ δύο ιστορικών εχθρών. Όμως η 100η επέτειος της Λωζάννης έρχεται σε μια περίοδο αυξημένων ελληνοτουρκικών εντάσεων, καθώς αυτή η φτωχή, αλλά στρατηγική περιοχή, βλέπει πως έχει νέο γεωπολιτικό ενδιαφέρον, ως στρατιωτικός κόμβος και πιθανή οδός διέλευσης ενέργειας εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία.
Ο Δούρειος Ίππος
Ανάλογα με τον περαστικό, τα σοκάκια της Κομοτηνής αντηχούν τον ήχο του Κομπολογιού, τις Ελληνικές χάντρες ή το χτύπημα του Tesbih, τις χάντρες της προσευχής των Τούρκων. Η τοπική ίντριγκα είναι αισθητή στην πόλη.
Ο Mustafa Colakali, ένας αριστερός δημοσιογράφος, μιλάει χαμηλόφωνα. «Σκληρά μέλη της MIT είναι παντού στη Θράκη» είπε στο Middle East Eye, χρησιμοποιώντας το ακρωνύμιο για την υπηρεσία πληροφοριών της Τουρκίας.
Ο Colakali ισχυρίζεται ότι Τούρκοι πράκτορες του πρόσφεραν κάποτε χρήματα για να γράψει ευνοϊκό ρεπορτάζ για την Άγκυρα και τις δραστηριότητές της στη Δυτική Θράκη. «Δεν τα πήρα. Αλλά έχω πολλούς φίλους δημοσιογράφους που τα πήραν» είπε.
Ο Burak Ozugergin, απερχόμενος πρέσβης της Τουρκίας στην Ελλάδα, αρνήθηκε τις κατηγορίες. «Πιστέψτε με, κανείς δεν χρειάζεται να πληρωθεί ή να πιεστεί για να ασκήσει κριτική στη μεταχείριση της Ελλάδας προς τους πολίτες της που ζουν στη Δυτική Θράκη» είπε στο Middle East Eye.
Αλλά οι ισχυρισμοί του Colakali έρχονται να προστεθούν στην εικόνα που οι ακαδημαϊκοί, οι ντόπιοι και οι πολιτικοί, περιγράφουν ως υπερβολική ενασχόληση της Τουρκίας με τη μειονότητα, η οποία υπερβαίνει τους γλωσσικούς, πολιτιστικούς και ιστορικούς δεσμούς που μπορεί να τους δένουν.
Για πολλούς, το περιφραγμένο Τουρκικό προξενείο στο κέντρο της Κομοτηνής αποτελεί την επιτομή για του μακριού χεριού της εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας σε αυτή την απομονωμένη Ελληνική παραμεθόριο περιοχή.
«Το προξενείο έχει μεγάλο προϋπολογισμό για τη διανομή επιδομάτων και χρημάτων για τη στήριξη της μειονότητας και των οργανώσεων. Είναι ένα είδος παρέμβασης που η Ελλάδα δεν θέλει να έχει» δήλωσε στο Middle East Eye ο Κώστας Τσιτσελίκης, ειδικός Βαλκανικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας της Θεσσαλονίκης.
«Το τουρκικό προξενείο στην Κομοτηνή λειτουργεί σαν αποικιακή δύναμη» λέει ο Αμπντούλ, εξέχον μέλος της μειονότητας που μίλησε χρησιμοποιώντας ψευδώνυμο για λόγους ασφαλείας. «Οι άνθρωποι φοβούνται να κάνουν την παραμικρή κριτική κατά της Τουρκίας, διαφορετικά θα έχουν προβλήματα. Οι φίλοι σου θα σε ξεχάσουν. Οι γείτονές σου δεν θα σου μιλούν».
Τα κεντρικά γραφεία του κόμματος Φιλίας, Ισότητας και Ειρήνης (KIEF) βρίσκονται σε έναν καταπράσινο δρόμο στο κέντρο της Κομοτηνής. Το KIEF αυτοαποκαλείται «πολιτικό κόμμα του Ελληνικού κράτους, αλλά στην ουσία…είναι ένα Τουρκικό κόμμα». Πολλοί στην Ελλάδα το βλέπουν ως δούρειο ίππο της Τουρκικής κυβέρνησης, που λειτουργεί εντός του Ελληνικού πολιτικού συστήματος.
Στο γραφείο τής επικεφαλής του κόμματος Cigdem Asafoglu, η Ελληνική και η Τουρκική σημαία κοσμούν έναν γυμνό τοίχο από τούβλα.
«Εμείς ως κόμμα υποστηρίζουμε ότι αυτή η μειονότητα είναι Τουρκική» είπε στο Middle East Eye. «Είμαι Τουρκάλα πολιτικός, Ελληνίδα πολίτης».
Η Ασάφογλου είπε ότι η πλατφόρμα του KIEF έχει υποστήριξη από τη βάση, επισημαίνοντας τις ισχυρές επιδόσεις στις Ευρωεκλογές.
«Η μειονότητα υποστηρίζει στη συντριπτική της πλειοψηφία ότι είναι Τουρκική» λέει.
Άλλοι λένε ότι υπάρχει μικρό περιθώριο διαφωνίας με τη γραμμή της Άγκυρας.
Με τα κοντοκουρεμένα άσπρα μαλλιά και τα γυαλιά του, ο Ιλχάν Αχμέτ μοιάζει περισσότερο με επαρχιώτη λογιστή παρά με πολιτικό από αυτήν την σκληρή αγροτική περιοχή. Είναι βουλευτής του σοσιαλιστικού κόμματος της Ελλάδας ΠΑΣΟΚ, ένα από τα τρία μέλη της μειονότητας στο Ελληνικό κοινοβούλιο.
«Είναι γεγονός ότι τα μέλη της μειονότητας φοβούνται περισσότερο να επικρίνουν την Τουρκία παρά την Ελλάδα» λέει ο Ιλχάν Αχμέτ στο Middle East Eye.
Ο Ιλχάν Αχμέτ είναι σε κόντρα με το Τουρκικό προξενείο. Το περασμένο καλοκαίρι εκδιώχθηκε από ένα εξέχον συμβουλευτικό συμβούλιο μειονοτήτων επειδή «δεν ήταν ένας από εμάς, αλλά Έλληνας», κατηγορούμενος ότι έχασε «όλους τους συναισθηματικούς δεσμούς με τη μειονότητα».
Πιστεύει ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί τη μειονότητα για να στήσει εντάσεις με την Ελλάδα. «Εκπροσωπώ όλους από τη Ροδόπη, τη μειοψηφία και την πλειοψηφία. Νομίζω ότι η Τουρκία θέλει να κρατήσει τη μειονότητα χωριστά. Θέλει σύγκρουση».
Ερωτηθείς πώς αυτοχαρακτηρίζεται, ο Αχμέτ απάντησε: «Έχω Τουρκική καταγωγή, αλλά Ελληνικό μυαλό».
Παράξενη κατηγοριοποίηση
Τα στατιστικά για τη μειονότητα είναι δύσκολα. Η Ελλάδα υποστηρίζει ότι αποτελείται από 3 ομάδες. 15% Ρομά, 35% Πομάκοι, ένα Σλαβικό φύλλο μουσουλμάνων που μιλά μια Βουλγαρική διάλεκτο και το υπόλοιπο 50% είναι Έλληνες «Τουρκικής καταγωγής».
Η Συνθήκη της Λωζάννης παραμέρισε τα ζητήματα της εθνότητας και της γλώσσας και απέδωσε νέα εθνική ταυτότητα με βάση τη θρησκεία, έτσι ώστε οι ελληνόφωνοι μουσουλμάνοι και οι τουρκόφωνοι χριστιανοί να αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους.
Η μειονοτικοί μετατράπηκαν από υπήκοοι μιας αυτοκρατορίας σε πολίτες ενός έθνους-κράτους, αν και αισθάνονταν μικρή σχέση. «Την εποχή της Συνθήκης της Λωζάννης, η μειονότητα ήταν μια μετα-οθωμανική κοινότητα. Δεν ήταν τόσο τουρκική» λέει ο Κώστας Τσιτσελίκης.
Σταδιακά εθνικοποιήθηκε, αποκτώντας Τουρκική εθνική ταυτότητα. Πολλοί αγόρασαν ακίνητα στην Τουρκία. Σε μεγάλο βαθμό ήταν αγροτική κοινότητα. Όσοι φοιτούσαν σε πανεπιστήμιο (σ.σ. της Τουρκίας) σπούδαζαν στη «μητέρα πατρίδα».
Σήμερα, οι απόφοιτοι του σχολείου εξακολουθούν να λαμβάνουν υποτροφίες από την άλλη πλευρά των συνόρων, ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι ενημερώνονται από την Τουρκική τηλεόραση.
Η Συνθήκη της Λωζάννης επιτρέπει στα παιδιά της μειονότητας να εκπαιδεύονται σε ειδικά (σ.σ. μειονοτικά) σχολεία. Στη Δυτική Θράκη, πολλά παιδιά στέλνονται σε μειονοτικά σχολεία, όπου τα μαθήματα γίνονται τόσο στα Ελληνικά όσο και στα Τουρκικά, αν και ο αριθμός που πηγαίνει στα δημόσια σχολεία αυξάνεται.
Για να μπορέσει να ελέγξει την επιρροή της Άγκυρας, η Αθήνα κατηγορείται ότι ευνοεί τις εθνοτικές ταυτότητες των Ρομά και των Πομάκων έναντι των Τούρκων. Οι επικριτές λένε ότι η Ελλάδα επιτρέπει σε ενώσεις να εγγραφούν ως νομικά πρόσωπα που περιέχουν τη λέξη «Πομάκοι», αλλά όχι σε εκείνα που φέρουν τη λέξη «Τουρκική», παρόλο που λειτουργούν ανεπίσημα.
«Όσο η Άγκυρα είναι ανένδοτη υποστηρίζοντας ότι η μειονότητα είναι πλήρως Τουρκική, τόσο η Ελλάδα θα προσπαθεί να αντισταθεί δίνοντας έμφαση στις άλλες εθνότητες» λέει ο Vemund Aarbakke από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο.
Οι ειδικοί λένε ότι τόσο η Ελλάδα όσο και η Τουρκία έχουν προωθήσει οργανώσεις και πολιτιστικές ομάδες σε μια μάχη για επιρροή στη μειονότητα. «Ο καθένας προσπαθεί να προσελκύσει άτομα στο πλευρό του» προσθέτει ο Aarbakke. «Το κάνουν μέσω χρημάτων και υποστηρικτικών ενώσεων».
Η διαμάχη οδήγησε σε περίεργη κατηγοριοποίηση
Η Τουρκική Ένωση Νέων Κομοτηνής βρίσκεται σε μια ήσυχη περιοχή της πόλης. Το πρωί, ηλικιωμένοι παίζουν τάβλι. Τα σαββατοκύριακα, γίνονται παραδοσιακοί χοροί. Η Ένωση εδρεύει σε κτίριο που ανήκει στα Βακούφια Κομοτηνής, έναν παραδοσιακό θρησκευτικό θεσμό. Ορισμένοι θεωρούν ότι ο θεσμός των Βακουφίων έχει ευθυγραμμιστεί με την Αθήνα, ενώ η Ένωση θεωρείται ότι είναι κοντά με την Τουρκία.
«Επειδή η Ένωση δεν έχει νομικό καθεστώς και δεν μπορεί να συνάψει συμβόλαια, δεν πληρώνουμε ενοίκιο», είπε στο Middle East Eye ο Sedat Hasan, επικεφαλής της Ένωσης.
Η μάχη για την εγγραφή μειονοτικών οργανώσεων που αυτοχαρακτηρίζονται ως Τουρκικές έχει οδηγηθεί στα δικαστήρια.
Το 2021 το Ανώτατο Δικαστήριο της Ελλάδας απέρριψε την έφεση της Τουρκικής Ένωσης Ξάνθης να εγγραφεί (σ.σ. νομιμοποιηθεί) «για λόγους εθνικής ασφαλείας και δημοσίας τάξης». Η Ένωση επικαλείται απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ότι μπορεί να εγγραφεί (σ.σ. νομιμοποιηθεί).
Ο πρόεδρός της Ozan Ahmetoglu είπε ότι έχει συνταγματικό δικαίωμα να εγγραφεί και υπερασπίστηκε τη λέξη «Τουρκική» στην ονομασία της Ένωσης. «Γιατί είναι σημαντικό το όνομά σου;» ρώτησε ρητορικά. «Επειδή δείχνει το ποιος είσαι. Είμαστε Τουρκική μειονότητα. Θα σου άρεσε εάν σε αποκαλούσα με άλλο όνομα;»
Ο Burak Ozugergin, πρέσβης της Τουρκίας, κατηγόρησε την Αθήνα για επίθεση στα δικαιώματα των πολιτών της στον αυτοπροσδιορισμό. «Μέλη της Τουρκικής μειονότητας ήδη αισθάνονται το βάρος του να σου συμπεριφέρεται το ίδιο σου το κράτος ως πρόβλημα Εθνικής Ασφαλείας» υποστηρίζει.
Ο Ευριπίδης Στυλιανίδης, βουλευτής Ροδόπης με τη ΝΔ, απορρίπτει τις κατηγορίες. Υποστηρίζει ότι η Ελλάδα έχει δημιουργήσει «μια ανοιχτή Ευρωπαϊκή κοινωνία» στη Δυτική Θράκη που «τιμά την εθνοτική και θρησκευτική της διαφορετικότητα», ενώ κατηγόρησε την Τουρκία για προσπάθεια «ομογενοποίησης» της μειονότητας.
«Ο καθένας στην Ελλάδα έχει το δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό. Οι άνθρωποι μπορούν να λένε ότι είναι ό,τι θέλουν. Πρόκειται για προσωπικό δικαίωμα κάθε ανθρώπου, αλλά δεν αποτελεί συλλογικό δικαίωμα όταν υπονοεί συλλογική ταυτότητα μέσα σε μία χώρα» πρόσθεσε.
Σχέδια αναθεωρητισμού;
Πίσω από τις ανησυχίες της Ελλάδας είναι το εθνικά διχασμένο νησί της Κύπρου, λέει ο Κώστας Τσιτσελίκης.
Η Άγκυρα εισέβαλε στην Κύπρο το 1974 με την πρόφαση της προστασίας της Τουρκικής μειονότητας μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα που προσπάθησε να ενώσει το νησί με την Ελλάδα. Η Κύπρος παραμένει διχασμένη μεταξύ της επίσημης Δημοκρατίας στον νότο και μιας κυβέρνησης στο βορρά, που αναγνωρίζεται μόνο από την Άγκυρα, όπου σταθμεύουν 40.000 Τούρκοι στρατιώτες.
Το 2017, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επισκέφθηκε τη Δυτική Θράκη και έθεσε την προοπτική αλλαγών στη Συνθήκη της Λωζάννης που καθορίζει τα σύνορα των δύο χωρών και σκιαγραφεί τα δικαιώματα της μουσουλμανικής και της χριστιανικής μειονότητας. Τα σχόλια προκάλεσαν σάλο στην Ελλάδα.
Οι ανησυχία στην Αθήνα ότι η Τουρκία έχει αναθεωρητικά σχέδια για το έδαφός της ενισχύθηκαν από την πρόσφατη ρητορική του Ερντογάν. Το καλοκαίρι, ο Ερντογάν απείλησε εμμέσως να εισβάλει στην Ελλάδα, λέγοντας ότι η Τουρκία «θα μπορούσε να έρθει μια νύχτα ξαφνικά». Έχει επίσης καυχηθεί ότι ένας πύραυλος θα μπορούσε να χτυπήσει την Αθήνα «εκτός αν παραμείνετε ήσυχοι».
«Μόλις είδαμε έναν πόλεμο να ξεσπά στην Ευρώπη με μια χώρα που ισχυρίζεται ότι πρέπει να προστατεύσει μια εθνική μειονότητα», είπε στο MEE ο Αναστάσιος Χατζηβασιλείου, βουλευτής της ΝΔ και σύμβουλος του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, επισημαίνοντας τη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, την οποία δικαιολόγησε εν μέρει η Μόσχα πως έγινε για την προστασία των Ρώσων.
«Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λωζάννης, η μειονότητα στη Θράκη είναι Μουσουλμανική, όχι Τουρκική, όπως ισχυρίζεται η Άγκυρα» είπε ο Αναστάσιος Χατζηβασιλείου.
«Η Μουσουλμανική μειονότητα θα πρέπει να είναι μια γέφυρα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας» πρόσθεσε. «Η Θράκη είναι ένα παράδειγμα ότι Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι μπορούν να ζήσουν μαζί ειρηνικά. Δεν πρέπει να είναι μέρος των αναθεωρητικών σχεδίων της Τουρκίας για τα Βαλκάνια. Οι Έλληνες μουσουλμάνοι είναι Ευρωπαίοι πολίτες, περήφανοι για την Ελληνική τους ταυτότητα».
Διαρκείς παραδόσεις
Μέχρι πρόσφατα, η Ελλάδα ήταν η μόνη μη μουσουλμανική χώρα παγκοσμίως που εφάρμοζε επίσημα το νόμο της Σαρία, μια κληρονομιά της Συνθήκης της Λωζάννης, που όριζε ότι η μειονότητα θα μπορούσε να ζει σύμφωνα με τα παραδοσιακά και ισλαμικά της έθιμα. Τα Ελληνικά πολιτικά δικαστήρια ανέβαλαν ζητήματα διαζυγίου, γάμου και κληρονομιάς των διορισμένων από το κράτος μουφτήδων.
Το 2018, η Ελληνική Βουλή έκανε τη Σαρία προαιρετική, δίνοντας στα μέλη της Μουσουλμανικής μειονότητας τη δυνατότητα να προσφεύγουν σε πολιτικά δικαστήρια. Σήμερα, η Σαρία ισχύει μόνο εάν και τα δύο μέρη συναινέσουν να πάνε ενώπιον ισλαμικού δικαστή.
Η Δυτική Θράκη φιλοξενεί 240 τζαμιά, το υψηλότερο ποσοστό ενεργών τζαμιών ανά μουσουλμάνο πολίτη στην Ευρώπη. Ακριβώς όπως οι Ελληνορθόδοξοι ιερείς, έτσι και οι διορισμένοι από το κράτος ιμάμηδες και μουφτήδες, λαμβάνουν τον μισθό τους από την Ελληνική κυβέρνηση.
Η Αθήνα λέει ότι οι μουφτήδες πρέπει να διορίζονται από το κράτος και όχι να εκλέγονται απευθείας από τη μειονότητα όπως ζητά η Τουρκία, επειδή έχουν διαχειριστική και δικαστική εξουσία, οι αποφάσεις των οποίων είναι νομικά δεσμευτικές.
Εκτός από τους διορισμένους από το κράτος μουφτήδες, η Θράκη φιλοξενεί δύο ανεπίσημους που χρηματοδοτούνται από την Τουρκία και εκλέγονται από τη μειονότητα. Όμως δεν αναγνωρίζονται από την Ελλάδα.
«Αυτό που θέλουμε είναι η θρησκευτική αυτονομία», είπε στο Middle East Eye ο Ibrahim Serif, ο υποστηριζόμενος από την Τουρκία μουφτής της Κομοτηνής.
Οι εκκλήσεις για άμεση εκλογή μουφτήδων είναι ένα ευαίσθητο θέμα. Έξω από την Κομοτηνή αναδύεται μια πιο παραδοσιακή εικόνα της Δυτικής Θράκης. Ο δρόμος δυτικά προς την Ξάνθη, την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της περιοχής, περνά μέσα από μικρά χωριουδάκια, όπου μουστακοφόροι άντρες με σκουφάκια και γριές με πολύχρωμες μαντίλες εμφανίζονται μέσα από κήπους με υψηλούς τοίχους. Οι μιναρέδες των ανακαινισμένων τζαμιών της οθωμανικής εποχής αστράφτουν απέναντι από τη δασώδη οροσειρά της Ροδόπης.
Οι υποψήφιοι Μουφτήδες προκρίνονται από μια συμβουλευτική επιτροπή που αποτελείται από τοπικά μέλη. Ο εκάστοτε Υπουργός Παιδείας της Ελλάδας επιλέγει από αυτή τη λίστα.
Ο Mustafa Trampa, ο υποστηριζόμενος από τους Τούρκους μουφτής Ξάνθης, θεωρεί τη διαδικασία ως προσπάθεια να παρακάμψει τις άμεσες εκλογές και να περιορίσει τους δεσμούς της μειονότητας με την Τουρκία.
«Η Τουρκία είναι το συγγενικό μας κράτος. Τούρκοι είμαστε. Είμαστε μουσουλμάνοι», είπε στο Middle East Eye. «Δεν είναι δυνατόν να διατηρήσουμε την ταυτότητά μας χωρίς την κυβέρνηση της Τουρκίας. Η ύπαρξή μας εξαρτάται από την ύπαρξη της Τουρκίας».
Ξεπερνώντας την αντιπαλότητα
Ο στροβιλιζόμενος συνδυασμός γλωσσών και πολιτισμών στη Δυτική Θράκη κάνει την περιοχή γόνιμο έδαφος για την αντιπαλότητα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Ενώ η μειονότητα βρίσκεται συχνά ανάμεσα, μπορεί επίσης να συμμετέχει, με μια ελίτ που προσελκύει και τις δύο πλευρές.
«Από τη μία πλευρά, αυτά τα ζητήματα δεν είναι τόσο πρόβλημα της μειονότητας, όσο είναι πρόβλημα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας» λέει ο Vemund Aarbakke στο Middle East Eye. «Η ελίτ δεν βλέπει προβλήματα που πρέπει να λυθούν, όσο θέματα για να χτίσει πολιτική καριέρα».
Η Δυτική Θράκη είναι ένα από τα φτωχότερα μέρη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με την Ελληνική κυβέρνηση, το 29% του πληθυσμού εδώ και στη γειτονική Ανατολική Μακεδονία βρίσκεται στο όριο της φτώχειας. Ένας στους τρεις ανθρώπους εργάζεται στη γεωργία. Η μεγάλη Θρακική πεδιάδα χωρίζεται προσεκτικά από χωράφια με σιτάρι και καπνό. Συστάδες μη διαλεγμένου βαμβακιού παρασύρονται κατά μήκος του κεντρικού αυτοκινητόδρομου.
«Υπάρχει ακόμη τεράστιο οικονομικό χάσμα μεταξύ της μειονότητας και της πλειοψηφίας», είπε ο Mustafa Colakali, δημοσιογράφος από την Κομοτηνή. «Αλλά όταν πρόκειται για την καθημερινή ζωή, δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά».
Η Θάλεια Δραγώνα, ειδικός στη Δυτική Θράκη στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, είπε ότι ενώ η ελίτ της μειονότητας είναι κυρίως φιλοτουρκική, το μεγαλύτερο τμήμα της κοινωνίας άρχισε να βλέπει τον εαυτό της έξω από τα στενά όρια της αντιπαλότητας της Αθήνας και της Άγκυρας.
«Καθημερινά οι άνθρωποι έχουν άλλες ανησυχίες», είπε ο Θάλεια Δραγώνα, η οποία πέρασε χρόνια δουλεύοντας στη Δυτική Θράκη για τη μεταρρύθμιση της εκπαίδευσης των μειονοτήτων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, είπε ο Θάλεια Δραγώνα, είναι η εύκολη ανάμειξη των νέων σε μπαρ και καφετέριες στο κέντρο της Κομοτηνής, κάτι που θα ήταν αδιανόητο στο παρελθόν. «Τα πράγματα έχουν αλλάξει πάρα πολύ» υποστηρίζει. «Η νεότερη γενιά είναι πιο απελευθερωμένη. Πριν από 25 χρόνια ήταν μια εντελώς ξεχωριστή κοινότητα».
Η αλλαγή οφείλεται στις προσπάθειες της Ελλάδας να ενσωματώσει τη μειονότητα μετά από δεκαετίες απομόνωσης και κρατικής παρενόχλησης, που άφησε πολλούς να μην μπορούν καν να μιλήσουν την Ελληνική γλώσσα.
Σήμερα, η Αθήνα εφαρμόζει ένα σύστημα ποσοστώσεων στα πανεπιστήμια που επιβάλλει τουλάχιστον το 0,5% όλων των θέσεων για φοιτητές της μειονότητας και έχει χαλαρώσει τις διαβόητα δύσκολες απαιτήσεις εξετάσεων της Ελλάδας. Το 1997, 100 μειονοτικοί φοιτητές εισήλθαν στα Ελληνικά πανεπιστήμια. Ως το 2018, εγγράφονται τουλάχιστον 500 κάθε χρόνο.
Είναι περασμένες 11 το βράδυ. Παρά το αγροτικό περιβάλλον, η Κομοτηνή έχει έντονη νυχτερινή ζωή, εξαιτίας των 16.000 φοιτητών της πόλης. Άλλος ένας γύρος μπύρας Βεργίνα ρέει στο μπαρ.
Ερωτηθείς πώς αυτοχαρακτηρίζεται, ο Χασάν κάνει μια παύση και λέει: «Λοιπόν, δεν έχω σχέση με έναν Αθηναίο, αλλά ούτε και με έναν από την Κωνσταντινούπολη. Είναι περίπλοκο. Ρευστό».
Η πείνα έχει αντικαταστήσει την ανάγκη για ποτό και η συζήτηση μετατρέπεται σε μεζέ, ένα νόστιμο μείγμα από πιάτα πολιτισμών και λαών από όλη αυτή την περιοχή, όπως είναι η Θράκη της Ελλάδας.
Αναπαραγωγή του άρθρου μπορεί να γίνει μόνο με ευδιάκριτη αναφορά στην πηγή CosmoStatus και χρήση live link
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου